ÇFARË ËSHTË SHQIPËRIA

Në fshatin e vogël të Kukësit ne trokitëm në derën e Sali Kopaçit, i cili na priti me dinjitet oriental, na ofroi kafe të zezë dhe raki
Në Shqipërinë e Jugut, në jug të Shkumbinit, një rrugë tenton të lidhë qytetet
Në Korçë njerëzit veshin xhaketa dhe kostume dhe kanë dhëmbë të veshur me ar. Më shumë se 65 për qind, e meshkujve kanë qenë në Amerikë, dhe Anglishtja është folur kudo.
Pastaj nëpër fushat në Elbasan, me portokallët e shumtë dhe pemë ulliri dhe borën e mbuluar nga Tomorri këmbët duket se janë relaksur.
Bujtinat lokale ofrojnë strehim të paktë dhe netët shqiptare janë të vështira, por çdo shtëpi është mikpritja shqiptare dhe ajo e bën këtë mrekullisht mirë.
Ne shkuam nëpër shumë fshatra të djegur në vitin 1914 nga grekët, të cilët, duke deklaruar se të gjithë anëtarët e Kishës Ortodokse Greke janë, ipso facto, subjekte greke, u përpoq për të provuar tezën e tyre duke shkatërruar shtëpitë e shqiptarëve të cilët insistojnë në traditë të shqiptarëve.
Mikpritja shqiptare: dyshekët në katin e burrave u ngrohën nga zjarri dhe ishin borë të bardhë për strehimin tonë, ndërsa një njeri gjithnjë ishte i gatshëm të derdhë ujë të ngrohtë mbi duart tona nga një ibrik bronzi.

Po ua sjell miqtë e mi për herë të parë me foto nga arkivat, por me një argument dhe arsye të ngjashme në kohëra që flasin qartë dhe bukur...

(Nga arkivat britanike Prof. Dr. Fatmir Terziu)

ÇFARË ËSHTË SHQIPËRIA

Një letër nga kryeqyteti i saj Tirana,

Nga Lilian T. Mowrer

(Lilian Thomson Mowrer, autore e librave mbi Evropën në prag të Luftës së Dytë Botërore, vdiq të dielën e 5 Tetorit 1990-të në shtëpinë e saj në Çikago. Ajo ishte 101 vjeçe.)

Një llogari intime e shqiptarëve, pavarësia e të cilëve është njohur zyrtarisht edhe nga fqinjët e tyre, Jugosllavët, të cilët janë të trazuar rëndë mbi veprimin e "Fascisti" në përmbysjen e Qeverisë së Fiume.

Perceptimi i armëve te shqiptarët

Kur i thashë miqve të mi se unë isha duke shkuar në Shqipëri për disa javë, ata më pyetën nëse unë isha duke shkuar e armatosur. Sigurisht katër shekuj të njëpasnjëshëm të pushtimit turk kanë bërë që shqiptarët të mbajnë dorën në armët e tyre, por ata mbajnë plumbat e tyre për armiqtë e tyre. I huaji brenda portës është një person shumë i shenjtë në të vërtetë, dhe nuk ka qenë kurrë një shembull incidenti që mund ti ndodhë atij. Por rreziku që ai paraqet ndoshta është i madh, për mikpritjen e shqiptarit ndjesia dhe vlera është e pakufishme, ushqimet e tij janë me bollëk, dhe kur një herë ju jeni ulur në tryezën e tij ju duhet të tregoni arsye të forta dhe të vlefshme pse ju nuk merrni dy herë dhe tri herë nga ushqimet e shumta, nga të gjitha enët e mishit dhe këto janë mirësitë e ofertave me mikpritjen për ju.

Shqipëria ndjehet fatkeqësisht larg nga pjesa tjetër e Evropës

Edhe pse aq afër Italisë vetëm disa orë nga thembra e Italisë, gjatë gjithë Adriatikut, Shqipëria ndjehet fatkeqësisht larg nga pjesa tjetër e Evropës. Ajo është si një version oriental i Skocisë në kohën e Makbethit. Burra të bëshëm e të lartë, me flokë të drejtë, me sy gri të vendosura në kokat e tyre shumë të gjera dhe karakteristika të gdhendura imët, zbresin në grupe në qytetet e mëdha. Ata zbresin nga malet hipur mbi kuajt e tyre të sigurtë dhe të shpejtë, gjithashtu dhe në tregjet e fshatrave fqinje gjatë fundjavave. Gratë sjellin leshin dhe

atë produktin e tij, që e kanë bërë fill për batanije të rënda që janë të endura dhe të ngjyera bukur me ornamente, kanë thurrur mjaft rroba leshi të bukura dhe me duart e tyre delikate kanë prodhuar mjaft produkte mëndafshi, ndërsa burrat, sjellin lëndën e parë dhe lëkurat dhe prodhimin për fermat e tyre, vijnë për të shkëmbyer dhe për të shitur.

Ata diskutojnë punët e tyre në disa orë, dhe kjo është e jashtëzakonshme dhe mjaft e duhur, gjë që tregon se sa të informuar janë dhe sa shpejt lajmi fluturon nëpër vendin e tregut. Fshatarët, të pamësuar me fjalën e shkruar, dhe me mendjet e të gjithë thashëthemeve, ndoshta me lexim rastësor, mund të përsërisin informacionin dhe përgjigjet e pyetjeve me një pasuri detajesh të cilat shpesh i quajnë se janë të kulluar, sikurse ndodh që mahnit ndonjë udhëtar i sofistikuar me kujtimet e shakatë e tij injorante në shtëpi.

Në Shqipërinë e Jugut

Në Shqipërinë e Jugut, në jug të Shkumbinit, një rrugë tenton të lidhë qytetet, dhe ndodh të shohësh edhe mjete të udhëtimit është e mundur nga ndonjë motor, përndryshe ajo është një lidhje e pjesëve të këtej dhe matanë lumit me litar dhe lidhje të forta, dhe këmbët tuaja duhet të kapen diku në këtë kalim që u besohet duarve dhe jo greminës poshtë. Pastaj deri kodër dhe poshtë nëpër vendnatyra është e ndezur, kanë lulëzuar qershi dhe pemë të dhe uji është mrekulli, i pastër dhe i ftohtë.

Bujtinat lokale ofrojnë strehim të paktë dhe netët shqiptare janë të vështira, por çdo shtëpi është mikpritja shqiptare dhe ajo e bën këtë mrekullisht mirë. Në fshatin e vogël të Kukësit ne trokitëm në derën e Sali Kopaçit, i cili na priti me dinjitet oriental, na ofroi kafe të zezë dhe raki (një lloj e xhinit të fortë), ndërsa pula ishte duke u vrarë dhe gatuar, dhe pastaj, dyshekët në katin e burrave u ngrohën nga zjarri dhe ishin borë të bardhë për për strehimin tonë, ndërsa një njeri gjithnjë ishte i gatshëm të derdhë ujë të ngrohtë mbi duart tona nga një ibrik bronzi. Ne shkuam nëpër shumë fshatra të djegur në vitin 1914 nga grekët, të cilët, duke deklaruar se të gjithë anëtarët e Kishës Ortodokse Greke janë, ipso facto, subjekte greke, u përpoq për të provuar tezën e tyre duke shkatërruar shtëpitë e shqiptarëve të cilët insistojnë në traditë të shqiptarëve.

Pastaj nëpër fushat në Elbasan dhe…

Pastaj nëpër fushat në Elbasan, me portokallët e shumtë dhe pemë ulliri dhe borën e mbuluar nga Tomorri këmbët duket se janë relaksur. Këtu dëmi më i madh është bërë nga turqit, të cilët, në insistimin e tyre se të gjithë myslimanët janë, ipso facto, subjektet turke, u përpoq për të provuar pikën e tyre duke shkatërruar shtëpitë e atyre shqiptarëve kokëfortë të cilët vazhduan të jenë shqiptarë.

Në Korçë njerëzit veshin xhaketa dhe kostume dhe kanë dhëmbë të veshur me ar. Më shumë se 65 për qind, e meshkujve kanë qenë në Amerikë, dhe Anglishtja është folur kudo. Ka frymë të shkëlqyer në qytet. Kjo ka qenë gjithmonë qendra e lëvizjes kombëtare. Gjatë viteve të gjata, kur të gjitha shkollat shqiptare u penguan nga turqit një grua trime shqiptare mbajti një shkollë vajzash, dhe për njëzet e pesë vjet ata kanë mësuar gjuhën e çmuar, përkthimin e tekst-librave dhe duke i dhënë elementet e arsimit të lirë, të quajtur të huaj nga propaganda. Një delegacion i klubit të grave, Perlindja (Hope), ka avancuar me këtë shkollë. Presidentja e shkollës, Evdhoksia Germenji, një grua e mprehtë, grua inteligjente rreth tridhjetë e tetë, ....

Vazhdon se shpejti