Fustani nga Galigati
Tregim nga Fatmir Terziu
Ana është e shkurtër dhe e lehtë për t'u mbajtur mend. Nuk e di nëse ky soj i saj është ndryshe nga sojet tona. Ajo filloi të më ndiqte. Unë jam një grua që s'lind fëmijë, dhe s'kam si ta di pse një fëmijë i vogël po rrëshqet si bisht pas meje. Ajo më duket e dobët, dhe e kequshqyer. Krahët e saj janë më të hollë se salçiçet që ndodhen në qeskë. Këmbët e saj janë si stilolapsa. U zhvendosa drejt kuzhinës, sepse ndjeva uri, dhe ajo u zvarrit pas meje. Unë jam gati të mbush një gotë verë, por ajo nuk ndahet prej meje. Unë e dua verën e kuqe, është edhe forca ime, edhe dobësia ime. Mund të pi të kuqe për katër javë rrjesht. Unë jam vetë një prodhuese vere.
Unë kam pesë mijë shishe në bodrum. Të gjitha mund t'i pi vetë. Ulem në dysheme në dhomën e ndenjes. Është e mbuluar me qilim dyshemeja. Ekspertja ime, njëkohësisht dhe shërbyesja ime, Ferideja, e bleu atë. Ferideja kupton blerjet, i jepet për tapetet dhe fustanet. Pëlqen ushqimin italian. Pëlqen dhe burrat, por verën nuk e kupton. Fillimisht e bëra me zor të uleshim për të pirë bashkë. Ktheu kokën nga gota e dytë. Dukej e vdekur. Ra në këmbët e mia, dhe e zuri gjumi.
- Çohu, Feride, le të pimë!
Mirë, zonja Vera, çfarëdo që të thoni, … thoni. Ne fillojmë, por ajo e merr si ujë. E derdh gotën. Vera i pikon mbi tapetin e bardhë. E ngacmoj. Feride pi një gotë tjetër dhe më thotë: „Të dua shumë zonja Vera, vetëm mos më bëj të pi“, dhe bie sërish në gjumë.
Unë jam ulur këtu. Nuk më shqetëson vera, se më është mësuar trupi. Unë nuk jam nga njerëzit e vegjël të kësaj treve. Jam nga rrënjët e Kasolles së Galigatit. Unë pi shëndetshëm. Ha me racion. Rris disa shpendë të veçantë. Unë personalisht jo, ama u sjell ujë, u bëj qull me tërshërë speciale, përzierje gruri, elbi dhe meli, që qulli të bëhet cilësor. Qull ama, edhe i ashpër, edhe që mban erë të mirë dhe që më duket sikur më mbron nga ndikimi i alkoolit. Gllënjka me ndjeshmëri dhe qetësi nga vera e kuqe më e trashë. E bëj nga hardhitë në shpatin jugor. Ky është një mjedis, ende pa iu thyer zemra. Kur ta kuptoni, atëherë do të ndjeni se keni edhe njëqind vite të tjera për të luftuar dhe jetuar. Edhe Zoti nuk nxiton të më strukë pas Kodrave me pemë frutore.
Shfrytëzoj fatin, që Zoti nuk do që të fshihem pas majës. Marr të kuqen, gëlltis diçka që kam gatuar me duart e mia. Ferideja po fle pranë meje, e ka shtrënguar aq fort „skarlati“, sa po bën një pellg në tapetin tim të bardhë, por unë nuk e marr me të keq. Nesër do ta pastroj vetë ajo. Unë thjesht jam me inat që nuk kam shoqëri të dehem si një femër normale.
Por tani, teksa e ndjej tapetin të mbushur me erë, Ana ulet pranë meje dhe më shikon. Edhe unë e shoh. E ndjej se më kopjon. E rrëmben një copë bukëz dhe e përtyp, kam frikë se do të mbytet. Është pak e pakuptueshme, nuk mund të thotë gjë tjetër veçse “babi”. “Babi”, i thotë Fidos kur e marr në telefon. Ai e mban premtimin, më do si zot, krejtësisht pa interes, sepse pranova të kujdesesha për fëmijën e tij. T'ia edukoj fëmijën. Unë t'ia edukoj? Eh, … Le ta lëmë tek rrushi. Rrushi sheh rrushin dhe piqet vetë. Fëmija i tij më thërret edhe mua “babi”. A ngjaj si bab? Dhe, pastaj përpiqet të më kapë nga këmbët e nga majat e xhinsit. I them Ferides ta edukoj. Ajo ngre supet dhe nuk refuzon. Kur lodhet duke u zvarritur pas meje si vemje, varet dhe thotë „gush“. E përqafova një herë, por bluza i vinte erë thartirë dhe nuk duroja dot. I thashë Ferides:
- Feride, bëji një banjë, kësaj vemjes, se po qelbet si kosh plehrash(!)
Ferideja hesht. Ngre sytë përpjetë. Pastaj merr frymë thellë sikur i ka ngecur ndonjë kafshatë. E gjithnjë pëshpërit me vete: Eh, edukatë, edukatë. Sidoqoftë fjalën time nuk e bën mëdysh. Ferideja e lau me kujdes. Unë e shikoj Feriden, por duket si e trullosur. Ka problem me verën. Ka problem edhe me burrat. I mendon përditë. Sa herë që ia përmend i skuqen sytë. Ajo do që t'i zgjedhë burrat. Po, ama vetëm unë ia di dhimbjen. Ajo mund të kuptojë nga fytyra ime nëse jam e kënaqur me të. Kështu që më në fund e lau Anën, por prapë i vinte erë si një kosh plehrash. Pastaj e lashë ta bënte këtë, babai i saj pijanec, babai i kësaj kungulleshkës së vogël. Ai e lau atë pakuptuar se si, gati për një gjysmë ore. E lau dhe e pastroi mirë, duke ngritur shishen pranë tij. E lau, por më pas i veshi të njëjtën bluzë të pistë dhe fëmija vinte erë të keqe përsëri. Shfryva me vete. Nxorra kuletën dhe e dërgova Feriden për të blerë disa rroba për fëmijë, por kur u kthye më tha se ishte takuar me nënën e saj, që s'di si të sillet, se ka dhjetë muaj që i kërkon burrë Ferides, dhe s'po i gjejnë aspak shijet.
- E di, e dashur, nëna ime kishte veshur një fustan. Dhe e di si e shihja. Ah, me sa shije e shihja atë fustanin e saj? Ju ngelët me këto xhinse të shkyera. Para keni. Prona sa të duash. Pronare jeni. Pse nuk blini edhe ju një fustan? – më nxiti gati poshtërsisht.
- Unë dhe një fustan.. dua! A ke parë ti një zonjë si unë që rrit shpendë e prodhon verë me fustan? – e pyes.
„Unë nuk kam parë,“ - Por… - Nuk ka rëndësi nëse është …, e rëndësishme është që të jesh me fustan.
Dhe unë ndoqa këshillën, duke iu bindur Ferides.
„Feride,“ i thashë me delikatesë. - Shko më ble një fustan tani.
Por ajo ishte e hutuar, nuk e di se me cilin mashkull ishte takuar. Skuqej dhe unë e kuptoja se bënte mesazhe në celularin e saj. Nuk më dëgjoi, por ama u ndje. Dhe më pyeti.
- Jeni sëmurë zonja Vera? – Ferideja u përtyp thellë. - A duhet t'ju jap një paracetamol?
Unë shtrëngova dhëmbët. Po ç'të bëja ndryshe. Ku të gjej ndonjë Feride tjetër?
Përveç gatimit të picave italiane, ajo më shëron dhe më mban larg mizave me një degë ahu, a bushi ndonjëherë.
- Më sill një fustan tani, ose do të të pushoj nga puna. A e dini sa gra presin që të më shtrëngojnë dorën dhe t'i thërras të jenë shërbyeset e mia?
„Nuk mund tu shtrëngosh duart pa mua“, më tha Ferideja. Dhe ka plotësisht të drejtë.
Mirë, por dyqani nuk ka asnjë fustan për një grua të gjatë si unë. Ferideja ma solli një, dhe unë mezi futesha në të. Ishte i shkurtër, arrinte vetëm në bustinën time, dhe jo më shumë. Edhe ky brumbulli i vogël kur e pa qeshi me të madhe. Eh, Ançe, Ançe thashë me vete, eh, qesh ti qesh, po ç'të bëj që jam deh.
Sakaq më shkoi mendja tek dollapi i rrobave. Nënws sime i kishte mbetur një copë për perde. E bukur, me lule të mëdha të kuqe. E kishte prurë dikush për të nga Italia. Shtatëqind mijë lireta të asaj kohe një copë. Ferideja iku me vrap dhe ma qepi atë perde fustan. Më tha se ishte një mrekulli.
- Duhet të më vlerësoni zonja Vera! – Ferideja e bën një gojë sa një çorap kur mburret. – Ajo veshje është unike. Do t'ju përshtatet, dhe ju do të dukeni si një zonjë ndryshe.
Kur vesha fustanin, Fido, që mezi mbahej në këmbë, gati u mbyt nga kafshimet nën buzë dhe më pas foli:
- Hidhe atë tendën, dukesh si dem në të. Do të ma trembësh Anën!
Mirëpo, Ana më pa me fustan, m'u ngjit, më kapi buzën e fustanit dhe befas më tha: - „Mami, mami!“. Nuk kam qenë kurrë kaq e lumtur, megjithëse jam një grua që sikurse e thashë vetëm vera më njeh. Eh, Vera verën sheh dhe njeh, më thoshte nëna ime, kur dehej dhe ajo me verë. Kot nuk thonë dardha poshtë dardhës bie. Po dardha nuk bie në xhep. Në cilin xhep të shkoj, unë nxjerr para. Nëse ka ndonjë gjë që funksionon dhe siguron humorin tim, janë vathët e mia, garderoba ime e rrobave, pizhame dhe përparëse, thesari im. I thashë Ferides:
- Eja, Feride, do të bëj një banket tani. Po ndodh mrekullia. Ana vazhdon dhe po thërret „mami“!
Ferideja solli qengjin e vetëm që kisha. E pas disa orësh e shtroi në tryezën e madhe të pjekur. Së pari, unë dhe ajo pimë verën time më të mirë. Pastaj e bëra të më bënte shoqëri me verën, por pas gotës së dytë e zuri gjumi, dhe ra si një thes me rrepa. Fillova të mendoj: nëse nuk e ndërpres verën do të bie edhe unë në gjumë, Ana mund të largohet nga shtëpia dhe të mbytet në pellgun aty afër. Më zuri gjumi në mbrëmje, sapo shkova në shtrat. Fëmija ka krevatin e tij.
Kur u shtriva në krevat, erdhi Ana, u ngjit pranë meje dhe ngadalë u zvarrit deri tek këmbët e mia. Kështu qëndroi me pizhame. Ajo nuk u kthye, u përkul në një cep dhe papritmas tha përsëri „mami!“
- Çfarë ke, Ançe, zemër? - e pyeta unë dhe sapo dëgjoi zërin tim rrëshqiti menjëherë në dysheme dhe u fsheh nën krevat.
Pse po ikën, oj fëmijë? Eja këtu, por ajo është strukur thellë nën krevat dhe sa më shumë e thërras, aq më thellë futet në thellësi.
Ferideja u deh keq nga alkooli dhe po fle si ata shpendët që rris unë, por unë e ngacmova dhe i bërtita:
- Esëllohu tani dhe nxirre atë brumbullin e vogël nga poshtë krevatit.
Ferideja gjoja u kthjellua, u shtri poshtë shtratit për të marrë Anën, por menjëherë ra në gjumë edhe atje. Menjëherë rrëshkiti një shirrit i ujtë nën të, dhe pushtoi hapësirën deri në tapetin tim të bardhë. Unë nuk i kushtoj vëmendje gjërave të tilla, por ja që të lëngëtat më janë bërë, nuk di si ta them. Fundja do ta laj nesër, por kam frikë se fëmija nën krevat nuk është qetësuar. Nuk mund ta dëgjoj, nuk mund ta shoh, mendoj keq, ndoshta u mbyt, mbase e goditi kokën…Oh, jo. Një fëmijë që arriti të më thoshte „mami“, si mund që unë ta lë që të vdes?! Hajde!
“Çohu, Feride”, ia ngacmoj këmbët, por ajo është aq e dehur nga e kuqja, ah, e gjora, nuk lëviz.
- Ana! Fëmijë! Ana! - E thërras vajzën, por nuk ka asnjë lajm dhe zë prej andej. Jam zhytur në fustanin e qepur nga ajo perde e kuqe dhe dukem si një gazelë në baltë. Përpiqem të ngrihem, por shkel buzën. Sigurisht që nuk jam e dehur, sepse kam stërvitje të lartë me variacinet e dehjeve. Piva vetë katër shishe dhe më pas, për shkak të një përleshjeje me shkallët, u ngjita në qershinë më të lartë për të mbledhur qershi dhe për të gjuajtur zogjtë e zinj me çiften time të gjuetisë. Sikur kam derdhur pesë litra të kuqe në bark, po i bëj zogjtë e zezë të brumbullojnë si të qërruar, kështu që shikoj vetëm re. Në mëngjes, unë dhe Ferideja shkuam të numëronim sa krahë kisha rrëzuar. Katër copë, por mund të kishte më shumë. Unë kam tre mace dhe mendoj se secila ka pasur një ushqim të mirë për mëngjes. Unë nuk jam e dehur, vetëm jam e inatosur që Ana u fut nën krevat. Ferideja kishte marë formën e një pikëpyetje kur doli nga poshtë krevatit dhe e shihja si të hutuar më shumë.
- Fido! Fido! - bërtita unë.
Që kur e mora fëmijën e tij në shtëpi dhe e quajta Ana, Fido është zhvendosur në karakterin e tij të mëparshëm. Unë kurë nuk e kam dashur atë. As ai jo, të paktën kështu besoj. Por ama kemi fjetur ndonjëherë bashkë, kur kemi rrokullisur shishet pranë. Ai ka shkuar me atë zuskën tjetër. Po atë e ka vetëm në letër. Jam shumë finoke në këtë pikë. E shoh dhe e takoj përditë, por nuk jam aq zemërmadhe sa ta lë të hyjë në shtëpi. Një burrë i tillë duhet të dijë vendin e tij. Në vend që të më gris fytin për ta thirrur, zbres vetë poshtë. Sot është e shtunë.
Ne gjoja ramë dakord që të mos pimë të mërkurën dhe të shtunën, kështu që unë u futa fshehurazi në Kasolle dhe çfarë pashë, dy shishe rakie bosh pranë Fidos. Eh, mora fund tani, pas dy shisheve me raki ai do të qëndrojë i dehur për dhjetë ditë tani.
- Ah, Feride! Faji i Ferides! – Pëshpëris, se nuk kam më forcë të bërtas. - Sot është e shtunë, moj … . Pse i dhe alkool? Ngrijeni në këmbë, i ka humbur fëmija.
Por, Ferideja ka shkuar prapë të përpëlitet nën krevatin tim. Marrëzi. Unë rri si një tumë e kuqe në atë fustan prej copës së perdes, dhe mendoj me vete, se Ana nuk do të më thotë më fjalën e ëmbël „Mami, mami“. Çfarë duhet të bëj? Të largohem nga Galigati? Të largohem nga vreshtat dhe vera, të cilën ua shes vetëm anglezëve dhe gjermanëve, që vijnë herë pas here? Megjithatë, është e qartë se unë nuk u kam shitur gjithçka anglezëve dhe gjermanëve, por vera po bëlbëzon, më çmend të filloj ndryshe. Më oshëtin në kokën time. Dua të fluturoj, aq sa më lejon fustani i perdes dhe aq sa jam e inatosur me atë dymetroshin Fido, që fle pa lëvizur në Kasolle. Shkoj drejt Kasolles, dhe e ndjej se vërtet është bërë një Bujtinë e Madhe Turistike. Fshij sytë, por më mundon pija, në një moment bie mbi Fidon, por ai nuk e vëren. Unë shkel mbi të.
- Përshëndetje! Fëmija jot, fëmija…, Ana, që më thirri „Mami“ është e humbur. Ajo ka ikur. Zot, humba fëmijën tim.
Çfarë duhet të bëj?
- Ferideja gërrhet! – Feride lëviz! Mezi ngrihem e hedh këmbët me këtë fustan që më rrotullohet si gjarpër në këmbë. - Sot është e shtunë, Feride? - por as ajo nuk e di më nëse është e shtunë. Ajo është e ngjeshur nën krevat. Nuk është e dukshme.
Çfarë do të ndodhë me Anën, Zoti im!
Mezi e hap derën, që është një portë e madhe hekuri e çimentuar në murin e Kasolles së Galigatit. Është një rrjedhë memorjesh, e dalë nga udhë të rëndësishme historike dhe prandaj e bëra Bujtinë turistike. E kam të vështirë të eci, është e padurueshme me këtë fustan. Herë e shkel, herë më ngrihet mbi bel. Punë e keqe. Dhe pse e mora këtë vajzë të vogël? Pse? Për të zbuluar budallallëkun apo të dehesha më shumë kur më thërret „mami“?! Isha shumë mirë, Zoti im.
Dy vetë më tërheqin për fustani. Ai dhe ajo. Kush janë? Dëgjoj të flasin. Le të shkojmë të nxjerrim një fëmijë nga poshtë krevatit.
Ikën, ajo me këmishë nate, ai me pizhame, të rrudhur e gri, më të lirat që varen nga kohërat e pakoha në Galigat. Vetëm atëherë e kuptova se vera më kishte hyrë tashmë në tru dhe më urdhëronte të rrëzohesha. Nuk kisha forcë të ecja. Rashë diku në mes të oborrit mbi një pellg, të njëjtë me atë që bëri Ferideja në tapetin e bardhë. Megjithëse ndjeva një dorë të ashpër. Ishte dorë burri. Ai më zgjatej që andej. Nuk ishte si burrat e Galigatit. Burrat e vendit tonë, edhe pse të vegjël e dorështrënguar, kanë gjak të fortë.
Ai më tërhoqi zvarrë nga oborri e më shpurri në dhomën time, pastaj më shtriu në krevat. Nuk mbaj mend sa kam fjetur. Kur u zgjova në mëngjes në dhomën time të gjumit, kuptova se as vera, dhe as vesa nuk më kishin lagur aq shumë kur kujdesesha për rrushin, sa ajo natë në krevat. Ana po flinte në krevatin e saj pranë meje, e mbështjellë me një jorgan të lehtë. Tek këmbët e saj ishte një letër. E shkruar me një mesazh të vjetër. U ngrita. E pashë dhe e lexova prapë e prapë: „E dashur je me fat, e kisha shumë merak, nuk më dilte shpirti atëhere aspak. Tani do të shtrihem gjerë e gjatë, e kuptoj se je me shumë fat që je ende në Galigat! Për atë fustan, dikur kam shembur dynjanë!“ Poshtë letrës shënohej: „Tarasi“.
Ferideja duhet të ishte esëlluar më herët se unë. Me letrën në dorë e me sytë nga tavani në gojë dhe në mendje më kishte mbetur fustani. Po fustani? Fustanin, fustanin… Feride? Aty kishte vetëm heshtje. Vetëm heshtje…
Comments