Timo Mërkuri: Terziu krijon një poezi që rezonon thellë me lexuesit

Poezia e Fatmir Terziut, "Flokët gri janë mbishkrime perëndie," mbart një mori vlerash artistike që vërehen nëpërmjet përdorimit të figurave letrare, tematikës së jetës dhe kohës, dhe simbolikës së pasur. Flokët gri janë përdorur si një metaforë për vitet dhe përvojën e jetës. Këtu, thinjat bëhen një simbol për kaluarën dhe kohën e shkuar, një "mbishkrim perëndie" që tregon ndryshimin dhe evoluimin e njeriut. Vitet dhe thinjat personifikohen në vargjet e poezisë, duke u bërë protagonistë të një rrëfimi të gjallë, ku vitet "mbesin në aritmetikë" dhe thinjat shndërrohen në "gonxhe të argjendta" me "miliona ëndërra nga brenda."

Poezia trajton kalimin e kohës dhe efektet e saj mbi njeriun. Autori përpiqet të pasqyrojë një reflektim të thellë mbi plakjen dhe transformimin që ndodh në shpirtin dhe trupin e njeriut me kalimin e viteve. Ndërsa plakja shpesh shihet si diçka negative, poezia e Terziut i jep një vlerë të veçantë këtij procesi natyror. Thinajt e argjendta paraqiten si diçka e çmuar, si "mbishkrime perëndie," duke treguar bukurinë dhe urtësinë që vjen me moshën.

Poeti përdor një gjuhë të pasur dhe të gjallë, e cila krijon imazhe të fuqishme dhe të paharrueshme në mendjen e lexuesit. Gjuha është një miks i thjeshtësisë dhe sofistikimit, duke lejuar që ndjenjat dhe mesazhet e tij të depërtojnë thellë tek lexuesi. Vargjet e poezisë janë të lira dhe të gjata, që krijojnë një rrjedhë natyrale dhe të paqtë të mendimeve dhe ndjenjave të autorit. Kjo strukturë e lirë i jep mundësi lexuesit të ndjejë ritmin e natyrshëm të jetës dhe të kohës.

Autori pasqyron një ndjenjë të thellë personale dhe introspektive kur flet për thinjat dhe vitet e kaluara. Ndjenja e "fajit" për mbjelljen e "gonxheve të argjendta" tregon një lloj pendese, por edhe një pranim të bukurisë që vjen me eksperiencën. Ndërsa poezia është shumë personale, ajo ka edhe një ndjesi universale që lejon lexuesit të lidhen me të. Çdokush që ka kaluar nëpër procesin e plakjes mund të ndjejë një lidhje të thellë me ndjenjat dhe refleksionet e autorit.

Si perfundim themi se poezia "Flokët gri janë mbishkrime perëndie" e Fatmir Terziut është një vepër e pasur artistike që reflekton mbi kalimin e kohës, plakjen dhe bukurinë e përvojës njerëzore. Duke përdorur figura letrare të fuqishme, një gjuhë poetike të sofistikuar dhe një ndjenjë të thellë personale, Terziu krijon një poezi që rezonon thellë me lexuesit dhe ofron një perspektivë të re dhe të bukur mbi procesin e plakjes.

II- Poezia mund të klasifikohet brenda rrymës së modernizmit, duke përfshirë elemente të postmodernizmit Kjo për shkak të disa karakteristikave kryesore që përputhen me këto rryma letrare si: a)-Poezia reflekton një introspeksion të thellë dhe personal mbi kalimin e kohës dhe plakjen, që është një tipar i përbashkët i modernizmit. Autorët modernistë shpesh eksplorojnë ndjenjat dhe përvojat e brendshme të individit. b)-Vargjet e lira dhe të gjata të poezisë, pa ndonjë strukturë të rregullt metrike, janë tipike për postmodernizmin. Kjo shkëputje nga format tradicionale të poezisë lejon një rrjedhë më të natyrshme dhe të lirë të mendimeve dhe ndjenjave të autorit.c)-Flokët gri si metaforë për kohën dhe përvojën, dhe thinjat si "mbishkrime perëndie," tregojnë një përdorim të thellë dhe të sofistikuar të gjuhës poetike, karakteristikë e postmodernizmit.ç)-Poezia trajton tema universale dhe ekzistenciale si kalimi i kohës, plakja, dhe transformimi, të cilat janë qendrore në postmodernizëm. Këto tema shpesh eksplorohen në mënyrë introspektive dhe filozofike. ç)-Ajo ndërthur elemente të realitetit me imagjinatën, duke krijuar një botë poetike ku thinjat bëhen "gonxhe të argjendta" dhe "mbishkrime perëndie." Kjo ndërthurje është një teknikë e përdorur shpesh në postmodernizëm për të sfiduar perceptimet tradicionale të realitetit.d)-Ndonëse është shumë personale, poezia arrin të krijojë një ndjesi universaliteti që lejon lexuesit të lidhen me të. Kjo është një karakteristikë e rëndësishme e modernizmit, ku përvojat individuale shpesh përfaqësojnë përvoja më të gjëra njerëzore.

III- Poezia "Flokët gri janë mbishkrime perëndie" është një shembull i shkëlqyer i përdorimit të figurave letrare për të shprehur mendime dhe ndjenja komple-kse mbi kalimin e kohës dhe plakjen. Analizimi i figurave letrare të përdorura në këtë poezi ndihmon në kuptimin e thellësisë së vargjeve.

Poezia përdor metafora të fuqishme për të krijuar imazhe të fuqishme dhe domethënëse. Një nga metaforat kryesore është "Flokët gri janë mbishkrime perëndie", ku flokët gri simbolizojnë plakjen dhe përvojën jetësore, duke u krahasuar me mbishkrime hyjnore. Kjo figurë tregon se thinjat janë të çmuara dhe të shenjta, duke përçuar idenë se koha dhe përvoja janë dhurata të perëndisë. Një tjetër metaforë është "gonxhe të argjendta", ku thinjat krahasohen me gonxhet e argjendta, duke lidhur idenë e bukurisë dhe delikatesës së thinjave me diçka të re dhe të pastër si gonxhet. Kjo figurë nënvizon bukurinë që vjen me përvojën dhe vitet. Po ashtu, "U dhamë flokëve ngjyrën e përhershme si detyrë shtëpie" është një metaforë që krahasohet me një detyrë shtëpie, duke treguar se është një veprim i zakonshëm dhe rutinë për të ruajtur pamjen e jashtme. Kjo figurë ilustron presionin shoqëror për të ruajtur rininë dhe për të fshehur shenjat e plakjes.

Poezia përdor edhe personifikime për të bërë abstraksionet më të prekshme dhe të kuptueshme për lexuesin. Një shembull është "vitet mbesin në aritmetikë", ku vitet personifikohen si entitete që mbesin dhe numërohen në aritmetikë, duke theksuar mënyrën objektive dhe të pashmangshme të kalimit të kohës. Kjo figurë krijon një ndjenjë të ftohtë dhe të saktë të viteve që kalojnë. Gjithashtu, "thinjtë shndërrohen në 'gonxhe të argjendta' me 'miliona ëndërra nga brenda'", ku thinjat personifikohen si gonxhe që mbartin ëndrrat dhe përvojat e njeriut. Kjo figurë tregon se çdo fije floku përfaqëson përvojat dhe ëndrrat e një jete të tërë.

Simbolika është gjithashtu e pranishme në poezi, duke dhënë kuptime të thella përmes imazheve të përdorura. "Thinjat mbetën një kufi. Dogana ku ngrihet e ulet trau e viteve" është një simbolikë ku thinjat simbolizojnë një kufi mes të kaluarës dhe të tashmes. Dogana përfaqëson kalimin e viteve dhe procesin e plakjes si një vend tranzicioni ku ndalen dhe fillojnë periudha të reja të jetës. Një tjetër shembull është "gjilpëra rrezesh shkulin retinat ndezur nga zjarri", ku rrezet e diellit simbolizojnë kohën dhe ndriçimin e së ardhmes, ndërsa gjilpëra dhe zjarri tregojnë fuqinë dhe ndikimin e këtyre rrezeve në jetën dhe përvojat e njeriut.

Origjina dhe kuptimshmëria e figurave letrare që përdor Terziu është komplekse. Metafora e mbishkrimeve perëndie ka rrënjë të thella në traditat fetare dhe kulturore, ku mbishkrimet hyjnore janë shenja të shenjta dhe të pavdekshme. Duke përdorur këtë metaforë, poeti përçon idenë e shenjtërisë dhe rëndësisë së përvojave të jetës. Simboli i doganës si një vend tranzicioni dhe kalimi është një koncept i përdorur shpesh për të përshkruar ndryshimet në jetën e njeriut. Këtu, poeti e përdor atë për të ilustruar kalimin e kohës dhe procesin e plakjes. Personifikimi është një figurë letrare që bën abstraksionet më të prekshme dhe të kuptueshme për lexuesin. Duke personifikuar vitet dhe thinjat, poeti krijon një lidhje emocionale dhe vizuale që ndihmon lexuesin të kuptojë dhe të ndjejë rëndësinë e këtyre koncepteve.

IV- Poezia "Flokët gri janë mbishkrime perëndie" në fakt përfaqëson një hymn për flokët e thinjur, duke krijuar një ode poetike për pleqërinë dhe përvojën e jetës. Nëpërmjet vargjeve të gjalla dhe të ngjashme me imazhe, poeti shpreh respektin dhe kuptimin për këtë fazë të jetës së njeriut.

Vargjet si "Flokët gri janë mbishkrime perëndie" dhe "U dhamë flokëve ngjyrën e përhershme si detyrë shtëpie" tregojnë qartë përdorimin e metaforës për të shfaqur thinjat si diçka të shenjta dhe të rëndësishme, një pjesë e përhershme e identitetit personal. Kjo ndjesi e saktësisë dhe rëndësisë së flokëve të thinjur shfaqet në vargjet e poezisë dhe theksohet në mënyrë të veçantë nga shprehja "gonxhe të argjendta, ku çdo fije është një filiz me miliona ëndërra".

Poeti gjithashtu përdor personifikime për të nxjerrë në pah karakteristikat e thinjave, si në vargun "thinjat mbetën një kufi. Dogana ku ngrihet e ulet trau e viteve", ku kalimi i kohës shprehet si një proces që formon dhe transformon njeriun, duke e bërë atë të ndjehet si në një kufi midis të kaluarës dhe të ardhmes.

Simbolika e poezisë, siç është rasti me vargun "gjilpëra rrezesh shkulin retinat ndezur nga zjarri", thekson ndriçimin dhe forcën e përvojave që vijnë me kalimin e kohës dhe plakjen. Ky imazh i diellit dhe rrezatave të tij tregon se edhe në periudha të vështira të jetës, ka një shpresë dhe një bukuri që vjen nga përvoja dhe maturia e fituar me kohën.

Kështu, përmes figurave letrare si metafora, personifikime dhe simbolika, poezia "Flokët gri janë mbishkrime perëndie" e Fatmir Terziut krijoj një atmosferë të respektit dhe admirim për këtë fazë të jetës së njeriut, duke e shndërruar atë në një hymn poetik për bukurinë dhe mësimet që vijnë me plakjen. Nuk është e rastit që ky poet ka krijuar portrete të gjalla poetike plot finesë artistike për prindërit e tij, vargjet e të cilëve na mbetën në mendje për një kohë të gjatë.

V- Poezia e mësipërme e Terziut shfaq elemente të qarta të postmodernizmit në mënyrën sesi përdor stilin e tij dhe zgjedh figurat artistike. Postmodernizmi në poezi karakterizohet nga liria dhe shpërndarja e konventave tradicionale të formës dhe strukturës së poezisë. Kjo përfshin përdorimin e mënyrave të ndryshme ekspresive dhe përqëndrimin mbi çështjet e identitetit, perceptimit të realitetit dhe marrëdhënieve njerëzore në kontekst të globalizmit dhe të modernizmit.

a)-Ndikimi në stilin e autorit shprehet te:

-Lirizmi dhe struktura e lire pse poezia shfaq një lirizëm të theksuar në mëny-rën sesi përdor gjuhën dhe formën. Nuk ka një strukturë strikte apo rregulla të forta për ndarjen e vargjeve dhe organizimin e temave. Kjo e lejon atë të eksplorojë lirshëm shprehjen dhe temat e tij, duke përdorur vargje të gjata dhe të shkurtra për të shprehur mendimet dhe ndjenjat e tij. Psh:

"Unë pasqyroj veten kur të lyej thinjat,

vitet mbesin në aritmetikë,

të prek,

riudhëtoj viteve

pa bojën e shtrenjtë."

-Postmodernizmi shpesh përdor fragmente dhe elemente të montazhit për të krijuar një tjetërsi në tekst. Në poezinë e Terziut, kjo shfaqet në mënyrën sesi ai kombinon imazhe dhe simbole nga përvojat e jetës dhe koha për të krijuar një tablo të pasur dhe të ndryshme emocionale.

"U thava flokëve

ngjyrën e reve.

Dhe ndjehem si në arrën e pakorrur,

fajtor që kam mbjellur kaq shumë

gonxhe të argjendta,

ku çdo fije është një filiz

me miliona ëndërra,

nga brenda."

Gjithashtu postmodernizmi në poezi shpesh përdor metafora dhe simbolika të pasura dhe komplekse që mund të interpretohen në mënyra të ndryshme. Terziu përdor metafora tilla si "gonxhe të argjendta" dhe "mbishkrime perëndie" për të shprehur kohën dhe përvojën, duke krijuar një ndërthurje të thellë mes realitetit dhe simbolizmit.

b)-Ndikimi në zgjedhjen e figurave artistike:

-Ironia dhe ndryshimi i perspektivës është e zakonëshme në rrymën letrare postmoderniste për të shprehur mendime dhe qëndrime ndaj temave të ndryshme. Edhe pse poezia e Terziut ka një tonalitet serioz dhe reflektues, ajo gjithashtu përdor një perspektivë të ndryshme ndaj kohës dhe plakjes, duke e shndërruar atë në një përvojë më të ndjeshme për lexuesin.

"Thinjat mbetën një kufi. Dogana

ku ngrihet e ulet trau e viteve

fluskimet e djersës,

ditëardhja me faturën e turneve,

që paguajmë vetë,

pa kursime."

-Postmodernizmi promovon shprehjen e individualitetit dhe identitetit në një kontekst globalizmi dhe diversiteti kulturor. Edhe poezia e Terziut shfaq një ndërthurje të këtyre elementeve në mënyrën sesi trajton temat e plakjes dhe kalimit të kohës në një kontekst personal dhe universal.

"Gjilpëra rrezesh shkulin retinat

ndezur nga zjarri,

tutje hijet tona,

kacafyten në horizont,

qëndisin të ardhmen,

pa thinja."

Pra, postmodernizmi ka ndikuar që poezia të shprehin lirshëm perceptimet dhe emocionet, duke e lënë autorin të shprehë mendime dhe përjetimet në një mënyrë të personalizuar dhe të pasur artistikisht. Ky ndikim shfaqet në lirinë e shprehjes, përdorimin e figurave artistike komplekse dhe ndryshimin e perspektivave për të reflektuar mbi temën, e cila prek jetën dhe eksperiencën njerëzore.

Sarandë, më qershor 2024

Flokët gri janë mbishkrime perëndie

Nga Fatmir Terziu