CURRIL E NGRIRË GJAKU
-Tregim-
-Nga Shkëlqim HAJNO-
Nga rrjetet sociale, mora vesh se ka ndërruar jetë nënë Sabo.
Komshia jonë e dikurshme në qytetin e vogël industrial, gruaja me katër fëmijë, njeri pas tjetrit dhe me një vjehrrë në shtëpi, nënë Rukien.
Burrin e nënë Sabos nuk e kisha njohur .E dinim se ndodhej në burg se kishte vjedhur nje thes me miser nga magazina e shtetit për të ushqyer kalamajtë.
E ndjera nënë Sabo ka lënë gjurmë në kujtesën dhe shpirtin tim. Si pjesa më e madhe e familjeve në qytet ne jetonim, siç thuhej, dy në një. Pra, dy familje në një hyrje. Shumë më tepër se një afri shtëpie apo konaku, në shtëpitë tona pothuaj gjithmonë pjestoheshin me dy, edhe gëzimet edhe shqetësimet.
Ndoshta kjo, kishte një fije të padukshme lidhjeje humane, ngase prindërit tanë që punonin në minierën e fosforiteve, kur takoheshin me njeri-tjetrin dhe me shokët në ndërrim turnesh në hyrje të galerive apo te gryka e pusit 1) përshëndosheshim me një urim,
jo rrallë tragjik: Dalsh shëndoshë!.
Fola në telefon me Evën, motrën që jeton prej vitesh në Greqi: - Paska vdekur edhe nënë Sabo, Eva!
Sa keq! Më duket se ajo na ka rritur bashkë me prindërit tanë, kur jetonim në atë hyrje pallati me një banjë të përbashkët.
Ke ndonje telefon të fëmijëve? Më erdhi mirë kur Eva më tha se kishte telefonin e Veronikës.
Me Veronën siç i thërrisnim ne, isha në një klasë në fillore dhe tetëvjeçare dhe, sa herë isha grindur me shokët për ta mbrojtur se e konsideroja një motër të dytë.
Ishte nga më të mirat në mësime po disa vajza i kujtonin babain ne burg dhe stigmën pse nuk kishte veshur kurrë ndonjë fustan të ri, po unë, e ndjeja me intuitën e një fëmije se ato ishin xheloze ngase Verona ishte më e bukura e klasës.
Nënë Sabo, ka lënë një gjurmë të pashlyer në memorien time nga mugujt e fëmijërisë së largët deri sot që po i afrohem pensionit.
***
Atëbotë, ndoshta nuk kisha shkelur ende në të njëmbëdhjetat. Por ca çaste, me vragën e tyre udhëtojnë tok me moshën nëpër vite.
- O ma, me se do ta marr bukën nesër në shkollë? -Me toronë 2) bir, si gjithmonë. -Po pse, ca herë Verona e merr bukën edhe me mëlçi të skuqura? Nëna heshti një grimëherë. Pastaj, hoqi në shpirt.
-Eh, o bir!,,. Ato nuk janë mëlçi....Janë gjak i bagëtive që theren në thertore dhe nënë Sabo i mbledh atje dhe i skuq në tigan se nuk ka me çfarë t'i ushqejë fëmijët. Se, janë të varfër...Po këto, t'i mos i bëj zë me njeri. Kuptove? Unë dhe babai jot e dimë se jemi me ta, dy shtëpi dhe një palë shkalla, siç thuhet.
U bëra dru. Mbaj mend se nuk thashë asnjë fjalë dhe një komb më mbeti në grykë. Nuk kuptoja shumë nga sa mësova atë çast. Dhe gjërat m'u bënë lëmsh në kokë nga ajo që dëgjova nga goja e nënës. Janë të varfër, bir. Duan të jetojnë...
Ma përkëdheli kokën me ngrohtësi dhe ma mbështeti në prehërin e saj, ashtu, siç kishte ardhur nga puna si leshpunuese në ndërmarrjen e grumbullim përpunimit.
Ndjeva aromën e nënës që kurrë nuk do ta harroj.
-Nesër të të zgjojë mamaja herët për të zënë një radhë paçaje dhe koke te dyqani i Venetikes? Do të veshë mirë me fanellë e çorape leshi se ka mjegull dhe lagështirë nga lumi që kemi pranë. Isha më i madhi mes tre fëmijëve.
Ndaj të gdhirë, më kishin zgjuar dhe veshur si misri me një pallto të adoptuar nga ish palltoja e vjetër e babait. Poshtë saj kisha fanellën ngjyrë bezhë prej leshi, punuar nga duart e mamasë dhe ngjyer në lëvozhga qepësh.
Era brisk e fillimdhjetorit që frynte nga lumi, m'i kishte ngrirë duart por arrita të zija një radhë te dyqani i mishit dhe paçeve në gjysmë errësirë nga ana e burrave. Pastrueset e natës në qytet kishin ndezur një zjarr fare pranë radhës së paçeve. Isha i sigurt për radhën nga ana e burrave dhe po kaq i sigurt se do të arrija të blija e të çoja në shtëpi me krenari një paçe dhe një kokë. si të qëllonte, deleje ose dhie. Nuk thoshte shpesh babai: kush mungoi, bloi? E përfytyroja shijen e plëndësit 3) të zier dhe të bërë gjellë nga nëna.Të ujdisur siç dinte ajo me uthull e hudhra.
I mendoja këto mes erës së tymit që shpërndanin dërrasat e lagëta që hidhnin mbi zjarr pastrueset egjiptiane të qytetit me fshesa gjineshtre në duar.
Me këto ndjesi, pas një kohe të gjatë pritje në radhë e duke m'u dridhur mjekra nga të ftohtit dëgjova se u çel porta e dyqanit dhe nisi shitja.
Rreth njëqind metra më tej, pikërisht te thertorja e qytetit pashë një maune eksporti nga ato që shkruaninn TIR.
Mesa dukej, ajo kishte mbërritur nga Tirana një ditë më parë ne pritje te ngarkesës me mish të të imtave, destinuar për jashtë shtetit, për eksport.
Njerëzit shtrëngoheshin tek njeri-tjetri me vështrimin e fiksuar nga ata që dilnin me trasta plot dhe që kishin mbaruar punë me shitëse Venetiken.
Por nuk kaloi shumë kohë dhe dikush thirri:
- Paçet mbaruan!
-Mbaruan?!
-Po kokët?
-Edhe kokët edhe paçet mbaruan! Kush mori, mori!
-Çfarë thua, more burrë:? Je në vete? Një mërmërimë pakënaqësie dhe mallkimesh u dëgjua nga radha e grave që u përhap edhe nga ajo e burrave, shumica të moshuar.
Mallkime të grave vijuan të dëgjoheshin deri tej në fushën që rrethonte qytetin dhe rrethinat e tij mbuluar nga mjegullat e lumit.
U hidhërova shumë që do të shkoja me trastën bosh në shtëpi. Nuk kishim fat ta shijonim gjellën e mrekullueshme që do të gatuante mamaja
,as ne fëmijëlt, as babai që punonte turnin e tretë në minierë. Nuk doja të shkoja menjëherë në shtëpi.
I mllefosur e me një kërshëri, iu afrova terrinës së mugët drejt thertores. Drita e agut të mëngjesit shquante muret rrethuese të ngrehinës njëkatëshe,
oborrin dhe magazinën natyrore pa çati nga ku dëgjoheshin blegërimat e bagëtive dhe ku dy njerëz me kombinoshe po i shtynin delet dhe qingjat për t’i afruar në një hajat të madh me çimento.
Dy llampa të mëdha si prozhektorë ndriçonin mesorinë ku shquheshin tre burra me thika në duar që dukej se ishin kasapët e turnit.
-Shpejt, shpejt!,-u britnin njerëzve që i shynin delet drejt thikave.
-Makina e eksportit ka dy ditë që na pret neve! Kur do të kullojë mishi e kur do të ngarkohen për udhë?
Në të dy krahët e mesorisë së gjatë, dhjetra çengelë metalikë me dy veshë mbanin mishin e ngrohtë të sapo rrjepur nga lëkurët e leshta.
M'u mbushën sytë me lot nga gjithësa po shihja. Në vesh më shponin si tryela blegërimat e deleve dhe qingjave që i shtynin drejt thikave.
Po shihja si i ngrirë këtë fushbetejë. Isha i llahtarisur deri në palcë. Papritur hodha sytë të shihja se deri ku zgjatej grumbulli i deleve që i kishin vënë në radhë nga të dy anët e çengelëve të varur.
Midis çengelëve pashë një vijë apo kanal të ngushtë ku kalonte uji që lante papastërtitë dhe gjakun e freskët të bagëtive. Atë grim here po përpija me sy sesi gjaku i freskët kish krijuar një curril të gjatë disa metra drejt fundit të hajatit ku ndriçimi ishte më i zbehtë. Në atë terratisje sytë më zunë një qënie kutullaç që qëndronte në gjunjë mbi currilën e gjakut të ngrirë.
E kalova gardhin prej druri dhe iu afrova qënies të mbledhur kutullaç. U habita. Ishte një njeri. Ishte një grua e moshuar që mbante në njerën dorë një gavetë a kusi dhe në tjetrën një poçe. E zgjaste poçen te vija me currilën e gjakut, e mbushte dhe e hidhte te ena si kovë e vogël. U afrova edhe po mbajta vesh. Ajo po fliste me vete. ...Ahh, more Velo, more burrë, ç'na bëre që na le vetëm! Nje thes misër more për familjen .Po unë korba ç’të bëj vetëm, me këto duar? Mbahen katër frymë edhe unë pesë me krahët e një gruaje? Të një qyqareje, thuaj! Të ishim të dy, do qe ndryshe...Si gjithë dynjaja. Do mbanim fort njeri-tjetrin e jo te gërmoja si tani, në këtë kanal, për të gjetur ushqim për katër fëmijët....
U tmerrova. Dallova zërin e nënë Sabos, komshijes sonë, shoqes së mamasë, komshies sonë. Mbajta frymën se kisha frikë mos më njihte. Ashtu, pa i kthyer kurrizin, bëra disa hapa sa dola nga hajati me shtresë çimentoje, jo shumë larg nga silueta e tmerrshme e tre kasapëve.
Më erdhën në vesh fjalët e mamasë: "Eh, o bir!,,. Ato nuk janë mëlçi....Janë gjak i bagëtive që theren në thertore dhe nënë Sabo e mbledh atje dhe e skuq në tigan se nuk ka me çfarë t'i ushqejë fëmijët.
Se, janë të varfër...Po këto, t'i mos i bëj zë me njeri. Kuptove? Pas pak, ndjeva ajrin e pastër dhe të ftohtë nga cikma e brymës në luginë lumi. Po qaja me zë të lartë dhe sytë i fshija me kurrizin e duarve që nuk i ndjeja.
Mbaj mend se atë ditë nuk shkova në shkollë.
Comentários