Vitin që shkoi, në treg u vu re mungesë e theksuar patatesh të prodhuara në vend. Tregu u mbush me patate të ardhura nga jashtë dhe çmimi shkoi në stratosferë. Të mjerët qyretarë që i blinin sa frëngu pulën!
Unë si altruist që jam, thashë të bisedoja me një prodhues patatesh që njihja dhe t’i propozoja që tregun e lagjes time ta furnizonte ai. Ç’është e vërteta, ai prej vitesh prodhon patate me shumicë, por gjithmonë ankohet se nuk gjen treg për t’i shitur.
Triumfues se ia kisha gjetur tregun, e mora në telefon dhe i lashë një takim diku afër tregut. Ai u tregua i gatshëm dhe u takuam pas tre ditësh. Për cilësinë e patates së tij isha i sigurt se jo vetëm unë por dhe gjithë familjarët e mi, shokë e miq që njihja i blinim patatet tek ai.
Para se të pinim kafe i hodhëm një sy tregut. Patatja gjithandej 90 lekë kilogrami.
Hë, - i thashë? E shikon? Na rropën lëkurën. Apo jo?!
Vërtet, - u përgjigj miku. Nuk e di se si ia dilni. Edhe perimet e tjera, edhe frutat, shumë shtrenjtë i blini. Pastaj shtoi:
Kurse ne të shkretët, megjithëse na bie bretku për t’i prodhuar, i shesim shumë lirë. Nganjëherë nuk arrijmë t’i shesim fare dhe na kalben e bëhen pleh, ose përfundojnë ushqim për kafshët. E dhimshme por e vërtetë.
Ulemi e flasim, - i thashë.
Porositëm nga një kafe dhe filluam të flisnim si gjithmonë për punët dhe hallet. Në fund e pyeta:
Me sa do i sjellësh patatet?
Po ja, me dyzet lekë do i sjell. Kuptohet, ca lekë do i shtojnë tregëtarët, po sidoqoftë më lirë do t’i blini këtë vit. Natyrisht nëse i marrin.
Atë punë ma lër mua, - i thashë.
U ndamë për t’u takuar pas dy ditësh. Ndërkohë unë i takova pothuajse të gjithë tregtarët që njihja dhe kur morën vesh për çmimin, të gjithë shprehën interes për t’i blerë patatet e të njohurit tim.
Patatet mbërritën me një kamion të madh me mbi dyqind thasë njëzet kilogramësh. Patate të bardha, me lëkurë të hollë, pa asnjë grimë dhé mbi to, pothuajse të gjitha të së njëjtës madhësi. U gëzova shumë se cilësia ishte ashtu siç ua kisha përshkruar tregtarëve, të cilët iu vërsulën kamionit kush e kush të merrte më shumë thasë. Brenda një ore, mbaruam shkarkimin. Miku im mori lekët dhe u largua i kënaqur drejt fermës së tij në fshat. Edhe unë u gëzova shumë që ia kisha zgjidhur hallin, por edhe se patatet kësaj here të gjithë do t’i blinin më lirë.
Të nesërmen, kur po nisesha për në punë, kalova para tregut. Më dukej vetja si njeriu që kisha zgjidhur hallet e miletit. Të paktën për pataten.
Gjithandej thasë të bardhë të mbushur me patate dhe mbi to, copa e kartonit me çmimin… Nuk po u besoja syve. Gjithandej i njëjti çmim: 100 lekë për kilogram.
Po kësaj si i thonë? - gati sa nuk ulërita. Çfarë të ketë ndodhur gjatë natës që çmimi të jetë rritur me 2,5 herë? A thua tregtarët të kenë punuar gjithë natën për ta bërë pataten më të mirë e më të shijshme?! A thua t’i kenë futur mjaltë për ta bërë më të ëmbël?! Se nëse është kështu, kanë të drejtë. Mjalti kushton. A thua me dyfishimin e çmimit kanë dashur ta bëjnë më misterioze perimen e shijshme, ashtu siç bëri Parmontje kur e mbolli në kopështin e Luigjit XVI?! Ai e bëri për të shuar urinë e francezve në vitin 1785 dhe ia doli ta çonte perimen “misterioze” në shtëpinë e çdo francezi. Kurse tregtarët tanë më duket se çmimin që mori agronomi francez Parmontier nga Akademia e Bëzansonit, do t’ia kërkojnë Akademisë tonë të Shkencave për të kundërtën. Që shqiparët të dridhen nga patatja kur t’ia dëgjojnë emrin. T’u rrënqethet mishi. T’u shkojnë mornica në trup.
Më duket se ka edhe një arsye tjetër. Diktatori i dikurshëm e shpalli pataten edhe bukë edhe gjellë. Në
këtë kuptim ajo ka vlerë të dyfishtë dhe për rrjedhojë edhe çmim të dyfishtë. Dhe arsyetimi ka logjikë. (Logjikë i thënçin!) Ajo që nuk ka fare kuptim është se përse çmimin nuk e rrit prodhuesi por tregtari. Prodhuesi ka tokën, - të tijën ose me qira, - blen farën, paguan punimin e tokës, mbjelljen, ujin për vaditje, rritjen, vjeljen, grumbullimin, transportin deri tek shitësi, ndërkohë që ky i fundit nuk bën asgjë, përveçse mashtron blerësin të cilit nuk i jep faturë dhe shtetin të cilit nuk i paguan asnjë taksë, me arsyetimin se është tregtar i vogël. Mashtrues i madh, - do të thoja unë.
Kudo që blejmë jashtë Shqipërisë, na japin faturë. Edhe për gjëra që kushtojnë më pak se një euro. Tek ne ka plasur dashuria e madhe mes tregtarëve dhe qeverisë. Kush e kush ta dojë më shumë tjetrin. Puqi-puqi gjithë vitin. Na mbyti dashuria. Po popullin që blen çdo ditë tek tregtari mashtrues a do ta puthë ndonjëherë qeveria përveçse kur vijnë zgjedhjet?!
365 ditë mashtrim. Ditën për diell. Njëlloj për domaten, për kastravecin, për qepën, për frutat, për ushqimet, për veshjet, për gjithçka. E blejnë 50 e shesin 150, e blejnë 150 e shesin 350. Të gjithë ankohen. Askush nuk i dëgjon. Ka vetëm një zgjidhje. Hamë më pak, hamë sa për të mos vdekur, bëjmë sikur hamë. Ndërkohë në Ministrinë e Bujqësisë hartohen plane, fitohen tendera, bëhen seminare dhe konferenca, brenda dhe jashtë vendit, hartohen fletëpalosje me ferma tre dhe katër D, merren dhe jepen tituj shkencorë, vrapohet nga një Agroturizëm tek tjetri, ngrihen e zbrazen dolli, po hallin e fshatarit nuk e zgjidh askush. As hallin e blerësit.
Në këto kushte, pyetja e vetme që mund të bëhet është ajo e titullit të këtij shkrimi: E kujt është toka oj qeveri? E fshatarit apo e tregtarit?
Yorumlar