Është interesant fakti sesi një komb i krijon elitat jashtë tij. Në momente tranzicioni ky fenomen është edhe më i dukshëm. Kjo gjë ka ndodhur edhe me kombin shqiptar, të paktën dy shekujt e fundit. Dhe të njohësh e të takohesh me njerëz të cilët japin kontribute të çmuara në mjaft fusha, është fat dhe prestigj. Kështu ndodh kur takohesh dhe njeh njerëz që kanë studiuar dhe punuar jashtë kufijve të vendit, janë diplomuar e vlerësuar nga autoritete akademike, politike dhe kulturore.
Një nga këto personalitete është edhe sociologe Majlinda Mullaj, e diplomuar në Universitetin e Bergamos në fakultetin e Shkencave të Edukimit dhe master ne fakultetin e Jurisprudences. Ajo sjell shembullin më të mirë të forcës tërheqëse drejt dijes dhe zhvillimit social. Se kur diskutohet për sociologji, tashmë fushë mjaft e rëndësishme në sferën globale, Majlinda sjell pikëpamje, ide dhe analiza mjaft të freskëta dhe bashkohore, të bazuara fort mbi teoritë klasike.
Libri i saj, botuar nga shtëpia botuese 2M, i prezantuar së fundmi edhe në panairin e librit Tiranë 2023, mban titullin: "Koha për kthim" dhe është një përmbledhje artikujsh socio-psikologjikë. Por më tepër se artikuj, aty janë idetë që formësojnë lojën psikologjiko-narrative të Majlindës dhe përhapjen e ideve të saj në formë aromash të këndshme të arsyes.
Majlinda është një njohëse e shkëlqyer e komunitetit shqiptar në Itali, dhe problematikave të krijuara nga tranzicioni i gjatë. Në mënyrë spektakolare bën krahasime midis botës italiane dhe asaj shqiptare dhe turbulencën e tranzicioni siciopolitik. Libri fillon me një studim të mirëfilltë mbi shoqëritë multietnike nga fondacioni ISMU në Itali, ku u doli në pah një fenomen mjaft delikat. Një pjesë e emigracionit shqiptar kishte filluar të ndryshonte skemën e modelit familjar. Emigrantët nuk u kthenin në Shqipëri, por emigronin në vende të tjera të zhvilluara europiane.
Probleme të modifikimeve familjare gjatë tranzicionit në Shqipëri, vihen re që nga studime të hershme. Sociologu dhe profesori akademik Dr. Zyhdi Dervishi e kishte prekur më herët këtë subjekt në librin e tij: "Gratë në sytë e ciklonit të sfidave dhe perspektiva. Trajtesë sociologjike e problematikës sociokulturore të grave shqiptare në fillim të viteve 90", ku nevoja për arsim shihej si rruga kryesore për shpëtimin nga kriza ekonomie edhe pse individëd janë të vetëdijshme se nuk do të punojnë në specialitetin që fitojnë përmes arsimit. Që këtu dallohet zanafilla e problematikave, në lidhjen mes arsimit dhe situatës ekonomike, që më pas transformohen në modifikime sociale.
Psikoanaliza e Majlindës e kapërcen lehtësisht këtë. Ajo futet në një skaner gjeopolitik dhe ekonomiko-social duke nxjerrë në pah probleme të nxehta të shoqërisë civile. Këto probleme dhe mënyra sesi trajtohen, nuk prekin një vend apo një lokalitet. Por duke qenë të pranishme edhe në një vend ku tranzicioni vijon të jetë dominues, këto probleme janë edhe më të ndjeshme. Ato janë të ndjeshme siç është e ndjeshme edhe Majlinda ndaj tyre. Procesi social është në një marrëdhënie ndjeshmërie të vijueshme, individ-shoqëri dhe e kundërta. Individi ndikon shoqërinë dhe shoqëria individin.
Në epokën e marketingut, lidhja e padukshme bëhet edhe më e fortë. Është dora e padukshme që Adam Smith dy shekuj më parë lidhi interesin vetjak tregtar të shkëmbimit me mirëbërësinë sociale. Por interesi tregtar i shkëmbimit në ekonomitë e lira bazuar mbi vullnetin e lirë, duhet të zhvillohet në një mjedis ku duhet të paktën të ruhen disa rregulla. Rregulla që zbatohen nga aktorët dinamikë të cilët ndihmojnë në krijimin e modeleve.
Por a ka rregulla, kur një shoqëri shfaq shenja apatike dhe nuk është në gjendje të riciklohet? Cili është modeli në këtë rast?
Për këtë, Majlinda jep një arsyetim. Më imtësisht, ajo jep një mjet. Shoqëria apatike nuk krijohet nga pa-arsyeja. Sipas Albert Camus, "protesta e arsyes" do të thotë të kundërshtosh padrejtësinë dhe absurden në mënyrë intelektuale dhe pa përdorur dhunë fizike. Ky koncept i "protestës së arsyes" është bërë shpesh një mjet i ndryshëm i rezistencës dhe aktivizmit të paqësor, duke e përdorur intelektin dhe argumentet për të sfiduar padrejtësitë dhe për të ndikuar në ndryshimet sociale. Në këtë mënyrë, ajo lidhet me lëvizjet qytetare dhe intelektuale që kanë synuar të sjellin ndryshime duke iu rezistuar dhunës dhe padrejtësive.
Njerëzit në shoqëri mund të jenë të apatikë nëse janë të ngarkuar me stres, mungesë kohe, apo sfida personale që i pengojnë ata të angazhohen në çështje më të gjëra shoqërore. Për të adresuar apatinë në shoqëri, është e rëndësishme të kuptojmë shkaqet e mundshme dhe të promovojmë një kulturë të pjesëmarrjes, informimit dhe angazhimit. Nxitja e dialogut, edukimi, dhe përfshirja e njerëzve në proceset vendimmarrëse janë disa nga mënyrat për të luftuar apatinë dhe për të krijuar një shoqëri më aktive dhe të përfshirë.
Sociologu indian-amerikan Arjun Appadurai ka propozuar idenë e "prodhimit të lokaliteve" për të përshkruar mënyrën se si ndryshimet globale ndikojnë në sferat lokale dhe të krijojnë lidhje të reja midis këtyre sferave. Ai thekson se lokalitetet nuk janë të izoluara, por janë pjesë e një rrjeti të gjerë global.
Majlinda na sqaron se një faktor i rëndësishëm në rritjen e njeriut dhe në formimin e tij si person është kujdesi kulturor, social, e seksual, në të gjitha fazat e jetës së tij. Një sjellje është korrekte, politike dhe qytetare kur është në gjendje të respektojë të veçantën sikur të përgjithshmen, femëroren sikur mashkulloren. Ky nuk është vetën nocion i sjelljes korrekte në shoqëri por edhe drejtimi i duhur sesi duhet të shihet.
Sjellja sociale gjithashtu reflekton strukturat dhe normat shoqërore. Njerëzit janë të prirur të përshtaten në grupet sociale dhe të ndjehen pjesë e tyre. Këto grupime shoqërore formojnë mënyrën se si ne komunikojmë, si krijojmë lidhje, dhe si ndajmë vlera. Për shembull, një grup mund të ketë vlera dhe tradita të veçanta që formojnë sjelljen sociale të pjesëtarëve të tij.
Majlinda kritikon konformizmin e individit për të përshtatur sjelljen e tij me atë të turmës, sidomos në rastet kur mendimet e tyre personale mund të jenë të ndryshme. Tendenca pasive e të menduarit kritik shuhet nga efekti i rrjedhës, i cili përhapet me shpejtësi. Sidomos në rastet e sjelljeve të pashpjegueshme dhe të rrezikshme përfshirë dhunën dhe sfidat morale. Kjo shkon përtej analizës së vetëdijes kolektive të Frojdit, mbi shkaqet dhe mënyrën sesi funksionon qenia njerëzore në një organizëm shoqëror. Veprimi i pavetëdijshëm i turmave në vend të angazhimit të vetëdijshëm të individit, ka qenë objekt studimi që nga shekulli i nëntëmbëdhjetë. Sipas psikologut Gystav Le Bon, shpirti i një shoqërie është tërësia e cilësive të përbashkëta që imponohen nga trashëgimia. Po kur një numër i caktuar individësh gjendet i bashkuar në turmë, shfaqen disa karakteristika psikologjike të reja të modifikuara.
Në këtë analizë, Majlinda sjell një tezë të re sfiduese. Modifikimin e sjelljes sipas një modeli metaforik zombian. Zombiet në histori lindën ndryshe, ndërsa këta të sotmit hynë në linjë aq lezetshëm sa asnjë diskutim analistësh e njerëz të instruktuar brenda dhe jashtë vendit, nuk arriti ti kapë apo dhe ti sjellë në një diskutim të parë. Ca kujtime nuk harrohen, ato vetëruhen në memorien individuale dhe shoqërore. Sëmundja e bullizmit vë në dukje gjëndien pulsionale të individit ose të një segmenti të caktuar të shoqërisë.
Sjellja, mendimi dhe gjykimi bëjnë që shoqëria të targoj për një sens të përbashkët për sa i takon reagimit ndaj ndryshimit dhe riorganizimi të jetës kulturore. Është koha për kthim nuk është vetëm mesazhi për kthim prapa apo për kthim drejt vlerave të vërteta sociale. Ajo është vetëm një kuptim. Rikthim i vëmendjes te kombi është kambanë aktuale e nevojshme. Ajo nuk është as ideologji dhe as një tezë nacionaliste, por një proces fizik. Është koha për kthim do të thotë koha për rikthim fizikisht, në atdhe, të elitave, të trurit, të kapacitetit zhvillues dhe kontribues në ekonomi, në vendimmarrje, me qëllim që të përmbushet riciklimi social dhe të arrihet iluminizmi kantian në drejtim të përmirësimit të jetës dhe bashkësisë ku jetohet.
ENGLISH
Return to the Nation
It is interesting how a nation creates elites outside of it. In moments of transition, this phenomenon is even more visible. This has also happened to the Albanian nation, at least for the last two centuries. And to know and meet people who make valuable contributions in many fields is luck and prestige. This is what happens when you meet and know people who have studied and worked outside the borders of the country, have graduated, and been evaluated by academic, political, and cultural authorities.
One of these personalities is sociologist Majlinda Mullaj, a graduate of the University of Bergamo in the Faculty of Education Sciences and with a master's degree in the Faculty of Jurisprudence. It brings the best example of the attractive force towards knowledge and social development. When it comes to sociology, which is now a very important field in the global sphere, Majlinda brings quite fresh and contemporary views, ideas, and analyses, firmly based on classical theories.
Published by 2M Publishing House
Her book, published by the 2M publishing house, and recently presented at the Tirana 2023 book fair, is entitled: "Time for return" and is a collection of socio-psychological articles. But more than articles, there are ideas that shape Majlinda's psychological-narrative play and the spread of her ideas in the form of pleasant aromas of reason.
Majlinda is an excellent connoisseur of the Albanian community in Italy, and the problems created by the long transition. In a spectacular way, he makes comparisons between the Italian and Albanian worlds and the turbulence and socio-political transition. The book begins with a thorough study of multi-ethnic societies by the ISMU foundation in Italy, where a rather subtle phenomenon emerged. A part of the Albanian emigration had begun to change the scheme of the family model. The immigrants did not return to Albania but emigrated to other developed European countries.
Prof. Dr. Zyhdi Dervishi on this subject
Problems of family modifications during the transition in Albania have been noticed since early studies. Sociologist and academic professor Prof. Dr. Zyhdi Dervishi had earlier touched on this subject in his book: "Women in the eyes of the cyclone of challenges and perspectives. Sociological treatment of the sociocultural problems of Albanian women in the early 90s", where the need for education was seen as the main way to salvation from the economic crisis even though individuals are aware that they will not work in the specialty they acquire through education. This is where the genesis of problems can be seen, in the connection between education and the economic situation, which are then transformed into social modifications.
Majlinda's psychoanalysis easily overcomes this. It enters a geopolitical and economic-social scanner, highlighting hot problems of civil society. These problems and the way they are dealt with do not affect a country or a locality. But being present in a country where the transition continues to be dominant, these problems are even more sensitive. They are sensitive as Majlinda is sensitive to them. The social process is in a relationship of continuous sensitivity, individual-society and vice versa. The individual affects society and society affects the individual.
Invisibility as issue
In the age of marketing, the invisible link becomes even stronger. It is the invisible hand that Adam Smith two centuries ago linked the commercial self-interest of exchange with social beneficence. But the commercial interest of exchange in free economies based on free will take place in an environment where at least some rules must be observed. Rules that are enforced by dynamic actors that help create patterns.
But are there rules when a society shows signs of apathy and is unable to recycle? What is the model in this case?
For this, Majlinda gives a rationale. More specifically, it provides a tool. Apathetic society is not created out of reason. According to Albert Camus, the "protest of reason" means to oppose injustice and absurdity intellectually and without resorting to physical violence. This concept of "reason protest" has often become a different tool of resistance and peaceful activism, using intellect and argument to challenge injustices and effect social change. In this way, it is related to civic and intellectual movements that have aimed to bring about changes by resisting violence and injustice.
People in society
People in society can be apathetic if they are burdened with stress, lack of time, or personal challenges that prevent them from engaging in broader societal issues. To address apathy in society, it is important to understand the possible causes and promote a culture of participation, information, and engagement. Encouraging dialogue, education, and involving people in decision-making processes are some of the ways to combat apathy and create a more active and involved society.
Indian American sociologist Arjun Appadurai has proposed the idea of "producing localities" to describe how global changes affect local spheres and create new connections between these spheres. He emphasizes that localities are not isolated but are part of a vast global network.
(On the Book "Time for Return" by sociologist Majlinda Sota Mullaj, Publication 2M)
Majlinda explains to us that an important factor in the growth of man and in his formation as a person is cultural, social, and sexual care, in all phases of his life. A behavior is correct, political and civic when it is able to respect the particular as well as the general, the feminine as well as the masculine. This is not the very notion of correct behavior in society, but also the correct direction of how it should be seen.
Reflection on the themes
Social behavior also reflects social structures and norms. People tend to fit into social groups and feel part of them. These social groupings shape how we communicate, how we bond, and how we share values. For example, a group may have particular values and traditions that shape the social behavior of its members.
Majlinda criticizes the conformity of the individual to adapt his behavior to that of the crowd, especially in cases where their personal opinions may be different. The passive tendency of critical thinking is extinguished by the flow effect, which spreads rapidly. Especially in cases of inexplicable and dangerous behavior including violence and moral challenges. This goes beyond Freud's analysis of collective consciousness, to the causes and how the human being functions in a social organism. The unconscious action of crowds, rather than the conscious engagement of the individual, has been the subject of study since the nineteenth century. According to the psychologist Gustav Le Bon, the soul of a society is the totality of common qualities that are imposed by inheritance. But when a certain number of individuals are found united in the crowd, some new modified psychological characteristics appear.
In this analysis, Majlinda brings a new challenging thesis. Behavior modification according to a metaphorical zombie model. Zombies in history were born differently, while these today entered the line so cool that no discussion of analysts and educated people inside and outside the country, managed to capture or bring to a first discussion. Some memories are not forgotten, they are preserved in the individual and social memory. The disease of bullying points to the impulsive state of the individual or a certain segment of society.
In conclusion
Behaviour, thought, and judgment make society call for a common sense of responding to change and reorganizing cultural life. It's time for a comeback is not just a message of a comeback or a return to true social values. It is only an understanding. Returning attention to the nation is the actual bell needed. It is neither an ideology nor a nationalist thesis, but a physical process. It is the time for return, it means the time for the return physically, to the homeland, of the elites, of the brain, of the developing and contributing capacity in the economy, in decision-making, in order to fulfil the social recycling and achieve the Kantian enlightenment in the direction of improving life and the community where he lives.
Comments