Tregim
------------------------
Ajo ishte ndoshta pijetorja që frekuentohej më shumë atëhere, por që vijon të frekuentohet ende edhe kohët e fundit. Arsyet do t’i shpjegoj më poshtë sepse. Ajo në kishte asgjë të veçantë në pamje të jashtme, as edhe brenda. Pra nuk kishte thuajse asgjë ndryshe edhe nga pijetoret e tjera të qytetit. Aty vinte e ulej herë pas here edhe Fatmir B.me ndonjë shok. Dekor i njëjtë, me plot parregullsi e asimetri, me tymra duhani që endeshin si re shiu nëpër tavan, përzier me erërat e qofteve që skuqeshin aty në skarë si dhe plot zëra me stonatura të tmerrshme, të gjitha këto pa frena fare, pa çensurë. Por Fatmir B. tip pijedashës, kësi lokalesh pëlqente më tepër. Aty të zinin sytë tavolina apo karrige të rjepura vende-vende, sikur t’i kishte kafshuar dikush me dhëmbë. Në murin parballë tyre, ku ishin mbjellë pa kursim plot të dhjera mizash e mushkonjash, qe vënë ashtu shtrembër një peizazh deti në perëndim dielli, riprodhim tepër i dobët. Mirëpo askush nuk donte t’ia dinte për të. Vetëm një herë kishte rastisur aty një klient jo vendas, kishte thirrur i dëshpëruar:”Bah, si qenka katandisur kështu ky peizazh i...!” Por dikush aty nga dishepujt e rakisë ia kishte kthyer me tallje: “Ky kodosh piktori... sa gradëshe duhet ta ketë pirë rakinë, axheba?” Se si dreqin qe ndodhur në atë kornizë një pikturë e piktorit të njohur spanjoll Vinçente Romero Redondo dhe e riprodhuar për faqe të zezë nga ndonjë piktor amator lekist, as vetë i zoti i lokalit nuk e dinte e as donte t’ia dinte.Të tjerët aty, jo se jo.
Është pragmbrëmje e brenda në lokal janë mbledhur shumë klientë. Një pjesë prej tyre janë të çdonatshëm aty, por herë pas herë duken në derë edhe fytyra të reja. Nuk është se atyre u pëlqejnë qoftet e mira që pronari i bën vetë me ato sekretet e veta që i di vetëm ai, as, të thuash, luksi ay brenda, ah, të ishte ashtu luksi në një lokal! Arësyeja e thjeshtë ishte që ajo pijetore u pëlqente disa pijedashësve, sepse ndiheshin më të lirshëm, qoftë në pije, në biseda, në ndjekje të ndeshjeve të rëndësishme në televizor apo qoftë edhe në sherre, gjë që ndodhte jo shumë rrallë. Jashtë bie shi shtruar. Vërtet është fund gushti, por ky shi sikur i prish llogaritë e stinëve. Ka ndonjë aty që shfryn për kohën e keqe, kurse të tjerët qëndrojnë indiferentë ndaj gushtit e ndaj shiut.Ndonse jo shpesh, sa herë që Fatmir B. ulet të pijë aty një gotë raki me ndonjë shok, patjetër që do të shihte atje tek tavolina e fundit, në qoshen nga ana e trotuarit të rrugës së gjerë, ku shkojnë e vinë të nxituar njerëz në punët e tyre, një tip tepër të veçantë. Duhej t’i kishte kapërcyer të shtatëdhjetat, vinte me trup të imët e pak i kërrusur, por e kishte lënë veten pas dore në gjithë paraqitjen e tij të mjerë e në heshtjen të ndaj të gjithëve. Ai dremiste vazhdimisht e portreti i tij nuk mund të konceptohej ndryshe, veçse duke dremitur, i mësuar me zhurmat e rrëmujën aty, por edhe me kohën, herë me shi, herë me natë të kthjellët. Madje, ashtu në dremitje, atij i dukej sikur ai shi kish filluar prej shumë ditësh e netësh e ashtu do të vazhdonte, për të nuk kishte rëndësi. Pas verës vjen vjeshta, pas vjeshtës vjen dimri...Ja, me atë trup imcak ai i kapërcente të katër stinët prej shumë e shumë vitesh! Si ata atletët e kërcimeve së gjati apo në shumëhapësh. Rrinte ulur pothuaj gjithnjë në të njëjtën tavolinë, i heshtur, sikur të kishte lindur memec nga natyra, që nuk bënte as zhurmën më të vogël me pirunin, pjatën e gjërat e tjera që mund të kishte mbi tavolinë, siç bënin të tjerët. Fatmir B. me veten e tij, e quante atë një pijanec tipik: i parruar, sy të skuqur e të fryrë, gjithnjë i përgjumur, a thua se kishte punuar a punonte gjithë jetën si roje nate, gjë që nuk ishte e vërtetë. Mbante gjithnjë të veshur një kostum të vjetër ngjyrë kafe të zbardhur nga vitet, nga xhepat e të cilit nxirrte ndonjëherë një shami të zhubrosur ose një leckë, me të cilën fshinte hundën. Dukej sheshit që atij njeriu nuk i interesonte asgjë që ekzistonte përrreth, ashtu sikurse askujt nuk i interesonte prania e tij, por as fukarallëku i tij. Shumë shpejt Fatmir B. kishte marrë që ai njeri në fakt nuk ishte pijanec, madje ai nuk fuste pije alkolike në gojë. Fukara tej mase, këtë ia lexoje lehtë në gjithë pamjen e tij. Fytyrëvrarë, me gishtërinjtë e duarve të deformuar, ku i mungonte gishti i madh i dorës së djathtë, me shpinën e kërrusur dukshëm dhe, sidomos, me atë përgjumjen e çdokohshme, ( o zot, sikur dëshironte më shumë natë sesa ditë!) ai njeri sikur donte t’ua rrëfente të gjithëve varfërinë e vet! Megjithatë, varfërinë e tij mund ta quaje një varfëri të mirë, sepse ka edhe varfëri të keqe, e cila të çon në vjedhje, mashtrime, në degjenerim moral apo në vepra të paligjshme. Kurse atë njeri varfëria e çonte çdo mbrëmje vetëm në atë pijetore, të cilën e kishte në lagje, afër shtëpisë. Në fillim i zoti i lokalit, kur Fatmir B. i tha t’i çonte aty ku qe ulur, një gotë raki e një meze të thjeshtë, pa harruar edhe një racion bukë, ai iu afrua e i tha me zë të ulët që ai njeri nuk pinte kurrë raki e as pije të tjera alkolike, por vinte e ulej aty çdo mbrëmje, pinte ndonjë kafe, rrinte mendueshëm, më shumë me sytë mbyllur, me trupin mbështetur tek shpinorja e karriges, i drobitur, me kokën varur si një pemë e fishkur, herë nga e majta, herë nga e djathta e herë mbi gjoks, model i gjallë për një piktor portretesh. Aty thuhej që ai njeri jeton vetëm me plakën e sëmurë, ashtu, me pensionin e tij të vogël. Por një herë dikush aty tha që edhe plaka e tij gëzonte një pension të vogël ivaliditeti, së cilës mezi ia jepnin vit për vit ata të komisionit mjeko-ligjor, duke i nxjerrë lloj-lloj pengesash, kur kishte plot të tjerë që e merrnin padrejtësisht. Po ç’rëndësi kanë ato thënie rrugësh apo hamendje! Ka shumë arësye përse një njeri në jetë mund të katandiset në atë gjendje. (Thuhej gjithashtu, që ata të bashkisë, për të gjitha këto arësye e të tjera, kishin dashur t’i çonin në azil burrë e grua, por ata nuk kishin pranuar kurrësesi.) Duhet të përmend edhe një shenjë tjetër të veçantë të atij njeriu: ai vinte aty e shkonte ulej tek tavolina në qoshkun e përhershëm, i shoqëruar nga një qen i pisët, me trup diçka më shumë se një kone, me qime ngjyrë kafe, i heshtur, si i zoti. Ai qëndronte në krah të plakut, herë i përgjumur e herë i mërzitur nga zhurmat aty brenda.Po rastiste që mërzitej ndonjëherë, kur i zoti dremiste gjatë e kafsha ia ngulte sytë e shqetësuar, lëvizte me shikimin sa andej-këndej, pastaj me çapokun e këmbës së përparme e godiste lehte në gju. I mësuar me ato goditje, plaku nuk ia varte qenit, kurse kishte raste kur i hapte sytë e i thoshte me zë të ulët, me ton lutës shokut të tj kafshë: “Aman, të lutem, të rrimë edhe pak! “ Në rastet kur e shihte që klientët ishin rralluar brenda në lokal, domethënë qe bërë vonë, atëhere ai i bindej kafshës: ” Po, po, do të ikim tashti, ke të drejtë!!” Ndodhi që një mbrëmje Fatmir B., bashkë me një shokun e tij, e ftuan plakun e përgjumur në tavolinën e tyre dhe e qerasën me një kafe. E pyeti shoku si po e griste jetën. -Ja, po kacafytemi me të,- iu përgjigj me ton rënkues.- Jeta është oqean i pafund. Njerëzit janë si notarët që përpëliten mbi të dhe duhet të dish shumë lloje noti, që mos të mbytesh.( Asnjë fjalë nuk i shkonte dëm atij plaku.) Për vete, nuk ankohem, kam një pension të vogël, kemi dhe raportin mjekësor të plakës, ja, ato na e mbajnë frymën e na mbushin barkun me bukë mua e plakës time. - Bëri një pauzë të shkurtër plaku e ashtu të kujtonte filozofin e lashtë grek, Aristotel.)- Por ka edhe njerëz të mirë kjo botë. Ka edhe zot, që i ndihmon hallexhinjtë si puna ime. Ja, lavdi zotit, mua më ndihmon një shpirt i shenjtë. -E kush është ky shpirt i shenjtë?- pyeti kureshtar Fatmir B. dhe po këqyrte herë nga plaku e herë nga bufisti.
-Nuk e di cili është, - u përgjegj plaku, sikur po fliste me vete,- sepse njerëzit e shenjtë nuk shihen me sy, ata të falin mirësi pa u dukur fare. Ai më shfaqet në ëndërr herë pas here, ja, këtu në klub më gjen. Pa e parë kush, ai më fut në xhep ca para, aq sa për të shtyrë ditët. Kështu bën ai çdo muaj... Por ata që ishin klientë të përnatshëm në atë lokal e dinin mirë se cili ishte ai “shpirti i shenjtë”. Ka njerëz sot që, duke përmbysur filxhanin e zbrazur të kafesë, lexojnë jetë a fatin e të tjerëve. Kurse në atë mjedis, ku të trulloste aroma e rëndë e pijeve, ishte e pabesueshme të realizohej ky deshifrim. Por, nëse do të lexoheshin ashtu edhe gotat e zbrazura të rakisë, atëherë mund të mësohej diçka më tepër për jetën e atij plaku të mjerë. Në një nga ato mbrëmje të zakonshme, kur shiu monoton i vjeshtës vijonte të binte me currila e të dukej se nuk do të pushonte kurrë, teksa jashtë në rrugë kalonin me shpejtësi herë pas here makina e këmbësorë me ombrella në duar, por që krijonin një pamje të shfytyruar, ireale, pikërisht atëhere kur plaku po kotej, me gërhitje të lehta, në duet me qenin e tij besnik, në gjumin e vet të fukarallëkut, Fatmir B. i tërhoqi vëmendjen një skenë e shpejtë, jo e zakonshme: diku nga një tavolinë aty afër, u ngrit pa rënë në sy të klientëve të tjerë, një person i njohur në qytet si tregtar i vogël, iu afrua lehtas e u përkul mbi bustin e imët të plakut të vetmuar, dhe, duke u përpjekur mos ta zgjonte atë, diçka i futi në njërin xhep të xhaketës. Pas këtij veprimi, ai u tërhoq me kujdes, përshëndeti me dorë pa rënë në sy të zotin e lokalit dhe doli jashtë. Fatmir B. mendoi se askush, veç tij e pronarit të lokalit nuk e pa atë skenë të rrallë. Ose edhe mund ta kishin parë të gjithë aty, por shtireshin sikur nuk e kishin parë. Mund të ishin mësuar me atë skenë, e cila përsëritej herë pas here, gati në mënyrë ritmike, në formën e një riti, kështu që atyre nuk u bënte përshtypje. Kur u zgjua plaku, në të njëjtën kohë edhe shoku i tij, qeni, duke i hapur me vështirësi,( kapakët e rëndë të syve, ashtu siç hapen kanatet e vjetëruara të dritareve,) vështroi një herë rrotull i përgjumur, pastaj vetiu dora e tij e majtë rrëshqiti ngadalë e u drejtua nga xhepi i xhaketës, u fut aty tinëzisht dhe ngadalë nxorri prej andej një kartëmonedhë pesëmijëlekëshe të re! Fatmir B. dëgjoi zërin e shokut të tij në vesh “Më duket që ai plak po shtiret ashtu. Mos është mashtrues!” Jo, e kundërshtoi tjetri, po me zë të ulët, ndërkohë që një tip pak më tutje lëshoi këto fjalë me ton ironik: -Hë, plako, të polli prap xhepi një pesëmijëshe? Të lumtë ty për atë xhep që ke, se xhepat tanë janë të shpuar, nuk pjellin gjë!- Ky tip, madje, një mbrëmje tjetër, kur plaku i varfër kishte dalë nga pijetorja gjithë gëzim, nga “dhurata” e “njeriut të shenjtë,, kishte thënë që ai person dorëlëshuar nuk është njeri i shenjtë, por është një djall, që e luan bukur rolin ashtu, dmth. si të shenjtë, për t’u vënë brirë të tjerëve. Por edhe nëse tjetri po gënjente, kjo nuk e përdhoste dinjitetin e tij. Njerëzit nuk i besonin atij, vetëm plakut i besonin. Varfëria atij i lexohej kudo në pamje. Atij i kishte hije varfëria, e fisnikëronte dhe më shumë nga ç’ishte. Kurse plaku, i lumturuar nga kartëmonedha pesëmijëlekëshe e re, nuk ia vari fare ironisë së pijanecit llafazan, atij po i shndriste fytyra si fëmijë e i dha këtë përgjigje: “Jo, nuk ma polli xhepi, jo. Këtë ma solli engjëlli im mbrojtës! -Pse, paska akoma engjëll mbrojtës?- u tall pijaneci.-Tashti ka vetëm djaj! Na paske engjëll mbrojtës ti!
-Po, kam,- ia pat i varfëri në frymë.- Ai ka zemër të madhe, nuk më harron kurrë. Të gjithë njerëzit kanë nga një engjëll mbrojtës, por nuk e shohin dot, sepse nuk e besojnë. Kurse unë e besoj! Dhe kështu skena enigmatike me “engjëllin” e tij mbrojtës vazhdon ritualin e vet çdo katër-pesë ditë, ose një javë. Tregtari zemërmirë, një besimtar i devotshëm, por edhe fetar i bindur, vjen e futet në atë pijetore, ulet diku i vetëm për pak çaste, pastaj gjen rastin, me takt shkon e ia fut kartëmonedhën 500 lekëshe në xhep atij hallemadhit në përgjumje dhe aq. Ose, kur e shikon që ka shumë klientë apo ai është zgjuar e nuk mund ta bëjë një veprim të tillë pa rënë në sy, atëherë shkon e ia jep pa rënë në sy kartëmonedhën të zotit të lokalit dhe ky pastaj, po fshehtas, ia lë në xhep hallemadhit, duke i pëshpëritur në vesh :” M’i dha për ty ai engjëlli yt mbrojtës!” Oh, si i shëndrit fytyra atij të mjeri! Kurse ai që e ngacmon gjithnjë nuk rri dot pa e gërricur: -E ç’i do ti gjithë ato para?! Më mirë na i jep neve këtu në mejhane, t’i bëjmë rrush e kumbulla për një gjysmë ore! Ai është vërtet pijanec i keq, cinik, tip mashtruesi, parazit e fodull. Nuk mjaftohet me ato fjalë, po i thotë pastaj që ato lekë nuk ia sjell ai “engjëlli i leshit”, por një njeri, i cili, gjithnjë sipas tij, do të bënte mirë t’ua jepte ato para atij, që të shlyej një pjesë të borxheve pronarit të lokalit..Kurse plaku i varfër nuk zemërohet fare nga fjalët e tij, as ndiehet fare i dëshpëruar, por ia ktheu me ton naiv,, gjë që rrallë mund ta ndeshësh nëpër pijetore. -E çë pastaj? Njëlloj është. Zoti i madh më ka caktuar një engjëll mbrojtës e ky pastaj i pëshpërit në vesh a në zemër dikujt, që të vijë tek unë e të më falë diçka! Pijaneci cinik qeshi “hahaha”, por që në fakt të kujtonte të lehurën e një qeni, ham-ham-ham. -More, po ti falendero atë që të fut llapushkat (paratë) në xhep, pa zoti na ka harruar ne në këtë truall!
-Jo, - e kundërshtoi hallexhiu, duke tundur kokën në mënyrë mohuese,- unë e falenderoj dhjetë herë në ditë zotin, sepse vetëm ai mendon për mua e për të tjerët si unë.. Falenderoj engjëllin tim mbrojtës, por edhe njeriun e padukshëm që më fut në xhep herë pas here ca para, sa për të mos ngordhur urie!
Le të thonin ç’të donin disa njerëz aty, ai për vete ishte i bindur që shpirti i shenjtë, engjëlli i tij mbrojtës vazhdonte t’i shfaqej herë pas here në ëndërr e sidomos kur dremiste bashkë me qenin e tij aty në pijetore dhe ai pastaj, pa u ndier i fuste në xhep ato paratë, aq sa për të jetuar. Një ditë madje ai mbeti i habitur: kur shkoi të merrte bukë në furrë, i zoti i furrës i kishte thënë që çdo muaj bukën do ta merrte falas, sepse e paguante për të një person i panjohur. Oh, është ai, shpirti i mirë, është “engjëlli” im mbrojtës!-kishte thënë me vete plaku i varfër dhe, duke çapitur rrugës si i dehur nga lumturia, përsëriste herë pas here, kushedi për të satën herë: “ Po si nuk ma ka thënë në ëndërr këtë punën e bukës?!”
Kur Fatmir B. një mbrëmje në intimitet i tha pronarit të lokalit që mos do të qe më mirë t’i tregohej e vërteta plakut të gjorë, tjetri tundi kokën në mënyrë mohuese: -Jo, jo, më mirë ta lëmë kështu! Le të besojë që ato para ia sjell në xhep “engjëlli” i tij mbrojtës. E vërteta ndoshta do ta dëshpërojë. Në të vërtetë, ai njeriu zemërmirë, i cili gati për çdo javë vinte aty në pijetore e i fuste plakut një 500 lekëshe në xhep, nganjëherë edhe më tepër, i tillë ishte vërtet për atë plak, të cilit ia kishte vënë këmbën në fyt varfëria. Ishte një engjëll mbrojtës, dhe kishte të drejtë plaku i mjerë. Duke dremitur në karrigen e pijetores, fytyra e tij kishte raste kur merrte një ndriçim të çuditshëm. Një ndriçim që mbulonte vetëm kurmin e tij. Kësisoj të krijohej përshtypja që ai mund të ishte nga të paktët njerëz më të lumtur, në mos në botë, në mos në gjithë qytetin apo në lagje, së paku në atë pijetore! Sepse, në fund të fundit, edhe lumturia e njeriut varet se si e kupton. Dhe ai plak i vetmuar e shijonte lumturinë e tij të varfër sipas mënyrës së vet!
Comentarios