Qofsh i Parajsës Prof. Dr. Astrit Bishqemi

Prof. Dr. Fatmir Terziu

Një lajm i trishtë më erdhi nga Elbasani. Ka ndërruar jetë shkrimtari, studiuesi, publicisti, pedagogu, miku i mirë, Astrit Bishqemi, “Mësues i Merituar” dhe “Profesor i Asociuar”, Doktor i Shkencave Humane. Astrit Bishqemi lindi më 18 Korrik 1943 në Elbasan dhe rrënjët e tij i kishte nga një familje mjaft patriotike. Që në fëmijëri ishte i dashuruar me shkrimin dhe edukimin. Kështu ai e nisi profesionin e dashur të mësuesit që në moshë mjaft të re. Ai filloi punë si mësues që në moshën 13 vjeçare. Koha në të cilën ai filloi punën në arsim e pranonte këtë talent që më vonë shfaqi më shumë aftësi në fushën e shkrimit dhe të letërsisë për fëmijë. Në kohën që ai punonte më pas u detyrua që të kryente shkollën e mesme Pedagogjike në Elbasan dhe më pas Institutin në Shkodër, dega Matematikë – Fizikë.

Si mësues Astrit Bishqemi punoi për shumë vite në Dumre, Librazhd, Peqin, Elbasan dhe, që nga viti 1981 ishte pedagog (i jashtëm e më pas efektiv) në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan.

Sikurse e thamë Astrit Bishqemi kishte pasion letërsinë. Ishte letërsia për fëmijë, ajo që e ushqeu vetë vrullin e tij letra e krijues e kështu ai më pas kreu edhe studimet e larta për gjuhë shqipe dhe letërsi, po në qytetin e lindjes Elbasan. Astrit Bishqemi u dallua në tërë krijimtarinë e tij si shkrimtar i letërsisë për fëmijë, që në fondin e tij krijues ka me dhjetra tregime, romane, novela, përkthime, skenarë për filma, si dhe autor e bashkautor i teksteve mësimore të letërsisë për fëmijë etj.

Më pas ai studioi dhe paraqiti studime të shumta në fusha të ndryshme letrare, ku më i efektshëm dhe mjaft dominues ishte vëllimi i tij studimor e gjithëpërfshirës “Teoria dhe historia e letërsisë për fëmijë e të rinj”. Ai ka publikuar dhe mjaft libra të tjerë, të cilët janë vlerësuar shumë. Për këtë autor janë botuar dhe dy monografi: “Astrit Bishqemi – Krijues dhe studiues i shquar i letërsisë për fëmijë e të rinj” nga Dr. Rudina Alimerko (Vlorë), si edhe “Talent dhe përvojë krijuese e shkencore – Vështrim analitik e sintetik i Astrit Bishqemit në veprën “Vlera të anatemuara”. Faik Shkodra (Prishtinë).

Tituj dhe Nderime

Mban titullin “Profesor i Asociuar”. Gjithashtu mban titullin ”Mësues i Merituar”. Si autor i shumë vjershave, tregimeve, novela dhe romaneve, në qershor të vitit 2009, Ministria e Kulturës dhe Sektori Shqiptar i IBBY-t (International Board on Books for Young people) e nderoi me çmimin e karrierës “Orët” për “punë të përkushtuar në studimin e letërsisë shqipe për fëmijë dhe si krijues i afirmuar”. Veç çmimeve kombëtare në fushën e krijimeve për fëmijë, në vitin 2010 është nominuar kandidat i Shqipërisë për Çmimin e lartë botëror “Astrid Lindgren”, që jepet në fushën e Letërsisë për Fëmijë e të Rinj. Astrit Bishqemi është i vetmi shkrimtar shqiptar që është nominuar për këtë titull. Ai është një vlerë e pakontestueshme krijuese në shumë zhanre dhe me shumë vlera, është një model qytetari elbasanas e më gjerë.

Novela

1.     Gjoksshkëmbi (fantistiko-shkencor) - Shtëpia Botuese (Sh.B.) Naim Frashëri, Tiranë 1972

2.     Tregim për nënën trimëreshë - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1974

3.     Përtej oborrit diellor (fantistiko-shkencor) - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978[4]

4.     Partizani fotograf - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1980

5.     Një verë plot ngjare - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1981[5]

6.     Kur çelnin livarëzat e arrës - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1984

7.     Epitafi dinak - botim i Gazetës Fjala e Lire, Elbasan 1994; Ribotuar me titullin: Kjo ndodhi në Fushë-Kosove - Sh.B. ERIK, Tiranë 2009

8.     Burgu i qelqtë - Sh.B. Onufri, Elbasan 1995; Ribotuar me titullin Mësonjtorja e Parë, Tiranë 2002

9.     Doriu i luftërave – ONUFRI, Tiranë 1996; ERIK, Tiranë 2009

10.  Zezona e qumështit - Sh.B. Sejko, Elbasan 1996

11.  Për një gotë çaj - Sh.B. Sejko, Elbasan 2004

12.  Kacafytja me ujkun (novela, tregime, skica, gazmore) - Sh.B. Rozafa, Prishtinë 2018

Vëllime me tregime e përralla

1.     Detyra - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1974

2.     Celësi i depos - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1976 [6]

3.     Gëzofi i Tokës (Tregime Fantastiko Shkencore) - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1977 [7]

4.     Kallëzimet e kokrrizave te breshrit (tregim shkencor) - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978 [8][9]

5.     Fidani i dardhës - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978

6.     Drugdhendësi i vogël - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978

7.     Libri i grisur - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1984

8.     Trimëria - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1985

9.     Dhëmbët e ujkut - Sh.B. Sejko, Elbasan 1996 [10]

10.  Kur nisa rrugën e shkrimeve - Sh.B. Onufri, Tiranë 1997

11.  Thesi i gjallë - Sh.B. Toena 1998 [11][12]

12.  Gjyshër e nipër - Sh.B. Sejko, Elbasan 2001

13.  Si ia hodhëm kompjuterit - Sh.B. Sejko, Elbasan 2002

14.  Papuçe për princ Pison - Sh.B. Sejko, Elbasan 2003

15.  Shtëpiza ime, përralla e kallezime diturake - Sh.B. Silver, Elbasan 2003

16.  Maçoku me celular, Një pëllëmbë me përralla - Sh.B. Erik, Tiranë 2004 [13]

17.  Kallëzimet e Kaltrit - Sh.B. Sejko, Elbasan 2006

18.  Mali i Vashës (tregime) - Sh.B. Jonalda, Tiranë 2012[14]

19.  Djali i zgjuar dhe vajza e bukur (tregime e përralla) - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2013

20.  Përralla Elbasani 1 – Sh.B. Jonalda, Tiranë 2013[15]

21.  Përralla Elbasani 2 të ritreguara - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2013

22.  10 Rrëfenja të arta / Udhëve të Europës… duke u vënë veshin gojëdhënave të tyre – ERIK BOTIME, Tiranë 2020

23.  Vepra I : Gostia e Arushit [Prozë e vargje të zgjedhura për fëmijë (e prindër)] – Shoqata ADE, Shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022

24.  Vepra II : Magnetofoni [Tregime e përralla të zgjedhura për fëmijë (për shkollarët e vegjël)]  – Shoqata ADE, shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022

25.  Vepra III : Njeriu dhe Djalli [Tregime e përralla të zgjedhura për fëmijë (për shkollarët e mesëm)] – Shoqata ADE, shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022

26.  Vepra IV : Ai që ndali Diellin... [Tregime të zgjedhura për moshën e lartë shkollore] – Shoqata ADE, shtëpia botuese RAMA GRAF, Elbasan 2022

27.  Vëllai i Abetares (bashkautor me Xhevat Sylën) - ERIK botime, Tiranë 2022

28.  Izi, qeni shpëtimtar (tregime) - ERIK botime, Tiranë 2023

Romane

1.     Me vështrimin lart - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1986

2.     Udhëtim i jashtëzakonshëm (fantastiko-shkencor) - Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1987; Ribotuar nga Sh.B. Sejko, Elbasan 2000 [16]

3.     Zemër, o bir! - Sh.B. Flesh, Tiranë 1999

4.     Fustanet e dallëndysheve - Sh.B. Sejko, Elbasan 2003

5.     Kronikë me tank - Sh.B. Sejko, Elbasan 2004

6.     Klik: Rrapatushët 1 (Rrapatushë prej allçini dhe prej së vërteti) - Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [17]  

7.     Klik: Rrapatushët 2 (Endje nëpër botë) - Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [18]  

8.     Klik: Rrapatushët 3 (Hidhemi në të shtatën) - Sh.B. Extra, Tiranë 2007 [19]  

9.     Klik: Rrapatushët 4 (Fillime dhe... maja) - Sh.B. Extra, Tiranë 2007  [20] 

10.  Si u rrit një poet - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2011; Ribotuar me titull Dallgët e Këngës - Sh.B. Vatra, Shkup 2015

11.  Shën Grushti / Gazmorë ndaj virusit të pabesë (Roman për adoleshentë) - Sh.B. JONALDA, Tiranë 2020

12.  Normalistët / Roman për moshën e lartë shkollore - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2022

Shqipërime, përshtatje, poezi etj. 

1.     Ali Baba dhe dyzet hajdutët (ritregim), - Sh.B. Onufri, Elbasan 1993, ribotuar Sh.B. Mësonjtorja, Tiranë 2003

2.     Xhani Rodari: Pinoku dinak - Sh.B. Kristoforidhi, Elbasan 1993

3.     Xhani Rodari: Xhelsominoja në vendin e gënjeshtarëve (Roman) - Sh.B. Sejko, Elbasan 2002; Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2007

4.     Leit Sauervein: Indiani i vogël Hyshte - Sh.B. Sejko, Elbasan 2002

5.     Zhak Deval: Misteri i Oqeanorit - Sh.B. Sejko, Elbasan 2002

6.     Marie-Helene Deval: Fëmija egërsirë - Sh.B. Sejko, Elbasan 2002

7.     Maria Markone: Anija kozmike e Alekut (Roman) - Sh.B. Silver, Elbasan 2003

8.     Daniel Defo: Robinsoni (përkthyer nga Lumo Skëndo më 1908, sjellë në gjuhën e sotme) - Sh.B. Sejko, Elbasan 2005; Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë T.2007

9.     Zhyl Vern: Aventurat e kapiten Haterasit (përshtatur për fëmijë) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2007

10.  Xhonatan Suift: Udhëtimet e Guliverit (përshtatur për fëmijë) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2007

11.  Rebi Alikaj: Përse oktapodi nuk ka eshtra - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2009

12.  Mark Tuein: Aventurat e Hakëlberfinit (përshtatur për fëmijë) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2016

13.  Paskam lindur më parë se gjyshi?! (vjersha) - Sh.B. Erik, Tiranë 2017

14.  Francoise d’Eaubonne: Një nëndetëse e Hapësirës / Roman fantastiko-shkencor (përkthim nga Frëngjishtja) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2021

Tekste të letërsisë për fëmijë dhe studime

1.     Gazmore 300 e ca... buzëqeshje sa ? Toena, Tiranë 1996 [21]

2.     Letërsia për fëmijë (pjesa  II: Komentar) / Eja, ta lexojmë bashkë një vjershë! – “ELBASANI 2000”, Tirane 1998; rishtypje: Eja, ta lexojmë bashkë një vjershë! - Sh.B. Erik, Tiranë 2011

3.     Nga ditari i një shkrimtari për fëmijë - Sh.B. Sejko, Elbasan 2005

4.     Vlera të anatemuara… (Gjurmime e studime) - Sh.B. Sejko, Elbasan 2005

5.     Autorë e tekste letrare, probleme e vlera… - Sh.B. Sejko, Elbasan 2007

6.     Autorë të letërsisë shqiptare për fëmijë e të rinj, 1886-2009 (Fjalor enciklopedik) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2009

7.     (Astrit Bishqemi & Migena Arllati): Autorë të letërsisë shqipe për fëmijë e të rinj, 1886-2017 [Botimi i dytë i leksikonit të vitit 2009, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar]- Shoqata e intelektualëve “Jakova”,  Prishtinë 2017

8.     Tragave të letërsisë - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2011   

9.     (Astrit Bishqemi, Shpëtim Haxhihyseni): Simbol i punës dhe i korrektësisë (monografi për Ibrahim Ibrushin) - Sh.B. Shpresa, Tiranë 2012

10.  (Iliaz Gogaj, Astrit Bishqemi): Sulë Harri, kalorës i arsimit shqiptar (botimi III, i pasuruar e i përmirësuar) - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2013

11.  Braktisja e happy end-it - Sh.B. Jonalda, Tiranë 2014

12.  Misionarë të letërsisë - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2014

13.  Elbasani ndër vite për librin - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Elbasan 2016

14.  Bibliografi e kritikës letrare për fëmijë – Albtipografia, Tiranë 2017

15.  Tomor Jolldashi në ravat e publiçistikës shqiptare (monografi) - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2017

16.  Arritje... (gjurmime e studime) - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2017

17.  (Astrit Bishqemi, Dije Demiri-Frangu, Xhahid Bushati, Sabit Jahja, Veli Veliu): Dritë Ruhani, Udhëtimi krijues përmes dy linjave - SAS, Prishtinë 2021

18.  Buzëmbrëmje... (gjurmime e studime) - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2023

19.  ELBASANI e rrethina (miniguidë) - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2023

Bashkautor në tekste të arsimit bazë

1.     Edukata morale dhe politike, 5 - Libri Shkollor, Tiranë 1982 etj.

2.     Edukata morale dhe politike, 6 - Libri Shkollor, Tiranë 1982 etj.

3.     Edukata morale dhe politike, 7- Libri Shkollor, Tiranë 1983 etj.

4.     Edukata morale dhe politike, 8 - Libri Shkollor, Tiranë 1983 etj.

5.     Të njohim historinë e popullit tonë, 4  - Libri Shkollor, Tiranë 1990, 1994; Istoria na Albania: Tiranë 1994; ETMM, Prishtinë 1994

6.     “Libri – miku më i çmuar i fëmijëve" (Doracak bibliografik) - botim i Fondacionit ECE – Elb.2000

7.     Të njohim historinë e popullit tonë, 4 (botim i ri, i ndryshuar nga ai i vitit 1990) - Libri Shkollor, Tiranë 2000 etj.

8.     Gjuha shqipe, 7 - Morava,  Tiranë 2006, 2007; SHKRONJË PAS SHKRONJE, Tiranë 2008

9.     Dua të lexoj 2 (antologji; lexime plotësuese për nxënësit e kl. II, shoqëruar me aparat pedagogjik; hartoi: Astrit Bishqemi, Ardian Tana) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

10.  Dua të lexoj 3 - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

11.  Dua të lexoj 4 - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

12.  Dua të lexoj 5 - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

13.  Xixëllime letrare 6 (antologji; lexime plotësuese për nxënësit e kl. VI, shoqëruar me aparat pedagogjik; hartoi: Astrit Bishqemi, Skënder Karriqi) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

14.  Xixëllime letrare 7 - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

15.  Xixëllime letrare 8 - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

16.  Xixëllime letrare 9 - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2011

17.  Dua të lexoj 1 (antologji; lexime plotësuese për nxënësit e kl. I, shoqëruar me aparat pedagogjik; hartoi: Astrit Bishqemi, Ardian Tana) - Sh.B. 2 Lindje & 2 Perëndime, Tiranë 2012

18.  Autor në tekste universitare

19.  Letërsia për fëmijë (pjesa I: Teoria) - Sh.B. Sejko, Elbasan 1997

20.  Letërsia për fëmijë (pjesa III: Nëpër botë) - Sh.B. Sejko, Elbasan 1999

21.  Historia e Letërsisë shqiptare për fëmijë - Sh.B. Sejko, Elbasan 2001

22.  Hyrje në teorinë e letërsisë për fëmijë [Botimi i dytë i tekstit të 1997-s, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar] - Sh.B. Sejko, Elbasan 2004

23.  Histori e letërsisë botërore për fëmijë [Botimi i dytë i tekstit të 1999-s, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar] - Sh.B. Sejko, Elbasan 2006

24.  Historia e Letërsisë shqiptare për fëmijë [Botimi i dytë i tekstit të 2001-shit, me pak ndryshime] - Sh.B. Sejko, Elbasan 2004

25.  Histori e letërsisë shqiptare për fëmijë e të rinj [Botimi i tretë i tekstit të 2001-shit, por i zgjeruar: i rishikuar e i plotësuar]- DY LINDJE DHE DY PERËNDIME, Tiranë 2008

26.  Histori e letërsisë shqipe për fëmijë e të rinj [Botimi i katërt i tekstit të 2001-shit, por i zgjeruar: i rishikuar e i pasuruar rishtazi]- ShBLSh e RE, Tiranë 2014

27.  Skenarë Filmash

28.  Vajza me pata - Kinostudio Shqipëria e Re, Tiranë 1975 [22][23]

29.  Bashkautor në skenarin e filmit dokumentar për të rritur “Poema e çelikut”, 1975.

30.  Monografi kushtuar Astrit Bishqemit

31.  Prof. dr. Faik Shkodra: Talent dhe përvojë krijuese e shkencore (Vështrim analitik e sintetik i Astrit Bishqemit në veprën “Vlera të anatemuara”)- “Rozafa”, Prishtinë, 2018

32.  Dr. Rudina Alimerko: ASTRIT BISHQEMI – krijues dhe studiues i shquar i letërsisë për fëmijë e të rinj – “Europrint”, Vlorë, 2019

33.  Ibrahim R. Ibrushi: Një jetë e tërë kushtuar letërsisë për fëmijë e të rinj - Sh.B. Rama Graf, Elbasan 2023