Parlamenti Evropian i Kërkon BE-së Heqjen e Masave Ndaj Kosovës, Pranimin në Këshillin e Evropës dhe Njohjen nga Pesëshja Evropiane
Shkruan:Prof.Dr.Fejzulla BERISHA
Një Kthesë e Rëndësishme në Politikat e BE-së ndaj Kosovës
Më 2023, Bashkimi Evropian vendosi masa ndëshkuese ndaj Kosovës, duke e penalizuar atë për tensionet në veri të vendit, sidomos pas përplasjes me serbët lokalë në komunat me shumicë serbe. Këto masa përfshinin ngrirjen e fondeve financiare dhe pezullimin e disa bashkëpunimeve ndër-institucionale. Vendimi i BE-së u bazua në interpretimin se qeveria e Kosovës nuk kishte treguar “mjaftueshëm fleksibilitet” në trajtimin e çështjeve me komunitetin serb.
Megjithatë, Parlamenti Evropian tani ka ndërmarrë një iniciativë për të kërkuar heqjen e këtyre masave, duke argumentuar se ato janë të padrejta dhe të dëmshme për procesin e integrimit të Kosovës në institucionet evropiane. Po ashtu, ky institucion ka mbështetur fuqishëm pranimin e Kosovës në Këshillin e Evropës dhe ka bërë thirrje për njohjen e Kosovës nga pesë vendet e BE-së që ende nuk e kanë bërë këtë: Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Qiproja.
Kjo analizë do të eksplorojë:
Arsyet e kërkesës për heqjen e masave,
Mbështetjen për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës,
Kërkesën për njohjen e Kosovës nga pesëshja evropiane,
II. Heqja e Masave Ndëshkuese të BE-së ndaj Kosovës: Pse dhe Çfarë Do të Ndodhë?
1. Arsyet Pse BE-ja Vendosi Masat Ndaj Kosovës
Masat ndëshkuese të BE-së erdhën pas tensioneve të përshkallëzuara në komunat veriore të Kosovës në maj dhe qershor të vitit 2023. Pas zgjedhjeve lokale të mbajtura në ato komuna, të cilat u bojkotuan nga shumica e serbëve, qeveria e Kosovës vendosi që kryetarët e rinj shqiptarë të merrnin detyrat e tyre. Kjo shkaktoi protesta të dhunshme nga serbët lokalë, të mbështetur nga Beogradi, dhe u pasua me një ndërhyrje të fortë të forcave të rendit.
BE-ja e interpretoi këtë si një dështim të qeverisë së Kosovës për të menaxhuar situatën në mënyrë më të moderuar dhe vendosi masa kufizuese si:
Ndalimi i fondeve të IPA III (Instrumenti për Asistencë Para-Anëtarësuese),
Pezullimi i takimeve të nivelit të lartë me përfaqësues të BE-së,
Pezullimi i programeve të bashkëpunimit rajonal ku Kosova ishte përfituese.
2. Argumentet Pse Parlamenti Evropian Kërkon Heqjen e Masave
Në raportin e miratuar nga Parlamenti Evropian, eurodeputetët kanë argumentuar se:
Masat e BE-së nuk kanë dhënë efekt pozitiv, por përkundrazi kanë izoluar Kosovën dhe kanë ndikuar negativisht në ekonominë dhe reformat demokratike të vendit.
Kosova ka përmbushur shumicën e kërkesave të BE-së, përfshirë shtyrjen e zgjedhjeve në veri dhe iniciativën për të rifilluar dialogun me serbët lokalë.
Ndërkohë, Serbia nuk është ndëshkuar, edhe pse ka vazhduar të mbështesë struktura paralele dhe grupe kriminale në veri të Kosovës.
3. Rast Konkrete: Trajtimi i Ndryshëm i Kosovës Krahasuar me Shtetet e Tjera
Një shembull i qartë i trajtimit të pabarabartë është se BE-ja nuk ka vendosur masa të ngjashme ndaj Serbisë, edhe kur ajo nuk ka përmbushur detyrimet e saj në dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja. Për shembull:
Serbia nuk e ka implementuar Marrëveshjen e Ohrit të vitit 2023, por nuk është ndëshkuar nga BE-ja.
Rusia ka pasur lidhje të forta me Serbinë dhe ka ndihmuar destabilizimin e rajonit, por BE-ja nuk ka ndërmarrë masa serioze për të reduktuar ndikimin rus në Beograd.
Për këto arsye, Parlamenti Evropian e sheh të padrejtë vazhdimin e masave ndaj Kosovës dhe kërkon heqjen e tyre.
III. Mbështetja për Anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës
1. Pse Këshilli i Evropës është Jetik për Kosovën?
Këshilli i Evropës është organizata kryesore për të drejtat e njeriut dhe demokracinë në Evropë. Anëtarësimi i Kosovës në këtë organizatë do t’i hapte rrugën vendit që:
Të bëhet pjesë e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, duke i dhënë qytetarëve të Kosovës mundësinë për të apeluar çështje të rëndësishme në këtë gjykatë.
Të forcojë pozicionin ndërkombëtar të Kosovës, duke marrë pjesë aktive në institucionet evropiane.
2. Pse Parlamenti Evropian Mbështet Anëtarësimin e Kosovës?
Parlamenti Evropian ka argumentuar se Kosova i plotëson kushtet për anëtarësim dhe se nuk ka asnjë arsye ligjore për ta bllokuar këtë proces. Për më tepër, është theksuar se:
Kosova ka miratuar reformat e nevojshme ligjore për të përmbushur kriteret e KE-së, duke përfshirë avancimin e të drejtave të pakicave.
Anëtarësimi i Kosovës në KE do të ndihmonte dialogun me Serbinë, pasi institucionet ndërkombëtare do të kishin një mekanizëm të ri për të mbikëqyrur situatën.
IV. Kërkesa për Njohjen e Kosovës nga Pesëshja Evropiane
Pesë shtetet e BE-së që ende nuk e kanë njohur Kosovën (Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia, Qiproja) kanë mbetur peng i politikave të tyre të brendshme dhe ndikimeve të jashtme.
1. Arsyet Pse PE Kërkon Njohjen e Kosovës
Parlamenti Evropian e sheh njohjen e Kosovës si një hap të domosdoshëm për:
Forcimin e integrimit të Kosovës në BE,
Stabilizimin e rajonit,
Përfundimin e status quo-së së dëmshme, ku Kosova mbetet jashtë shumë organizatave evropiane për shkak të mosnjohjes.
2. Rast Konkret: Greqia dhe Rumania si Kandidatët Kryesorë për Njohje
Në vitet e fundit, Greqia ka intensifikuar marrëdhëniet me Kosovën dhe ka hapur zyra diplomatike në Prishtinë. Po ashtu, Rumania ka treguar gatishmëri për të shqyrtuar mundësinë e njohjes, veçanërisht pas përmirësimeve në marrëdhëniet bilaterale.
Raporti i Parlamentit Evropian është një hap i rëndësishëm drejt normalizimit të marrëdhënieve mes BE-së dhe Kosovës. Ai konfirmon se masat ndëshkuese duhet të hiqen, Kosova duhet të anëtarësohet në Këshillin e Evropës dhe pesëshja evropiane duhet të njohë pavarësinë e saj. Ky proces do të ishte një fitore e madhe për integrimin e Kosovës dhe stabilitetin rajonal.
Prof.Dr. Fejzulla Berisha
Fakulteti i Drejtësisë
Faculty of Law
Universiteti Publik"Kadri Zeka" University, Gjilan
Rr. "Zija Shemsiu", p.n.,60.000 Gjilan, Republika e Kosovës
Tel: +383 45 26-27-28E-mail: fejzulla.berisha@uni-gjilan.net
Comentarios