I përktheu: Ramadan Musliu
POEZIA NUK PO VDES POETESHËS LOUISE GLÜCK - ÇMIMI NOBEL PËR LETËRSI 2020
BEGATIA
Një erë e ftohtë fryn në mbrëmjen verore, valëzon grurin. kallinjtë përkulen, gjethet e pjeshkës murmurijnë në natën para nesh. Në errësirë djali hapëron nëpër fushë: ai preku vajzën, për herë të parë dhe kështu po kthehet në shtëpi si burrë me uri mashkullore. Frutat, mengadale piqen - shumë shporta mbushura vetëm me nga një pemë kështu për çdo vit një pjesë e tyre kalben për disa javë, edhe më shumë begati: para më pas, asgjë. Midis rendeve të grurit mund të shihni minj të çlirë dhe në pështjellim nëpër tokë, ndonëse kallinjtë grihet lart mbi ta, ngatërrohen derisa fryn era verore. Hëna është e plotë. Një tingull i pazakonshëm arrin nga fusha - mund të jetë era. Por për minjtë është një natë si çdo tjetër. Fruta e grur: kohë e kamjes. Askush nuk vdes, askush nuk mbetet i uritur. Nuk ka zë tjetër pos gjëmimit të grurit.
FATI
Burri dhe gruaja shtrirë janë një shtrat të bardhë. Është mëngjes. Mendoj Së shpejti do të zgjohen. Në komodinë pranë shtratit është një vazo me zambakë; dielli derdhet në fytet e tyre. E shikoj atë si e rrotullohet sikur do ta thotë emrin e saj por në heshtje, thellë në fyt - Na sims një herë, dy herë ia thotë zogu. Edhe ajo lëviz; trupi i saj mbushet me frymën e tij. I hap sytë; më shikon Gati se nëpër këtë dhomë po kalon dielli. Shikon fytyrën tënde, thotë, duke afruar plotësisht tënden si do të bëhej nga ajo një pasqyrë. Sa e qetë që je. Edhe rrota e flakës kalon butësisht sipër nesh.
TRISHTIMI I KIRKËS
Dhe së fundi e bëra veten Të njohur për gruan tënde në një mënyrë Të denjë për perëndeshën, në shtëpinë e saj Në Itakë, si zë I privuar nga trupi: U ndal në endjen e saj, ktheu kokën Së pari djathtas pastaj majtas Edhe pse ishte pa shpresë natyrisht Kërkimi i origjinës Së fizikut të tingullit: dyshoj Se do të kthehet tezgjahut përsëri Pasi u pajis me këtë dije. Kur do Ta shihni sërish, i thuaj kështu perëndeshat ndahen: Në kokën e saj jam përgjithmonë Në jetën tënde përgjithmonë.
TETORI
Prapë është dimër, përsëri është ftohtë, A nuk rrëshqiti dje Franku a s’u përtërinë, a nuk u mbollën farërat pranverore a nuk mbaroi nata nuk u shkri akulli e përmbyti olluqet e ngushta a nuk ishte trupi im i shpëtuar, a nuk ishte gjithçka e siguruar a nuk krijoi një blanë, të padukshme përtej plagës të ftohtë e të tmerrshëm, a nuk kanë mbaruar ata, apo kopshti nuk është lëruar e mbjellë – e kujtoj si u ndje toka, e kuqe dhe e trashë, në hullitë e ngushta, a s’ u mboll fara, a s’u ngjiten levarëset nëpër murin jugor nuk mund ta dëgjoj zërin tënd nga ulërima e erës, nga fishkëllimat e saj nëpër tokën e zhveshur më nuk e kam brengë çfarë tingulli lëshon kur për herë të parë u heshta, kur për herë të parë ndikoi më kot ta përshkruaj atë zë se përshkrimi i tij s’ia ndryshon dot thelbin - a mbaroi nata, a mos ishte toka e siguruar, kur po mbillej a nuk e mbollëm ne farën a s’ ishim të nevojshëm për tokën, e lëvarëset, a ishin të korrura?
KOPSHT VEROR
1 Disa javë më parë gjeta një foto ku shihej nënëa ime ulur në diell, me fytyrë të ndriçuar nga përmbushja dhe fitoret. Dielli po shkëlqente. Qentë fjetur afër këmbëve të saj, ku flinte pos të tjerash edhe koha, qetësisht dhe pa lëvizur, si në të gjitha fotografitë. E fshiva pluhurin nga fytyra e nënës sime. Dhe me të vërtetë, pluhuri mbulonte gjithçka; m’u duk si e palodhur një mjegull nostalgjie që mbron reliktet e fëmijërisë. Në sfond, ka stola, pemë dhe shkurre në park Dielli zbriti nga qielli, hijet u zgjatën dhe u errësuan. Sa më shumë që fshija pluhurin, aq më shumë shtohej. Ka mbërritur vera. Fëmijët ishin mbështetur për trëndafili, hijet e tyre u përzien me hijet e trëndafilave. Mu shfaq një fjalë, që i përkiste këtyre lëvizjeve dhe ndryshimeve, në zhdukjet të cilat tani ishin të dukshme - Shfaqeshin por edhe zhdukeshin po aq shpejt. A ishte verbëri apo errësirë, rrezik apo pështjellim? Ka mbërritur vera, pastaj vjeshta. Gjethet po rrotulloheshin Fëmijët, shkëlqenin njollat në copa bronzi dhe portokalli prej dheu.
2. Kur erdha në vete nga befasia E ktheva foton në vend pasi që e kam e gjetur në mesin e faqeve të librit të vjetër me kopertina të buta, faqeve ishin mbushur me shënime në margjina, ndonjëherë me fjalë por më shpesh me pyetjet dhe britma energjike që do të thoshin "Jam dakord" ose "Unë nuk jam i sigurt, jam e hutuar -" Boja u zbardh. Aty këtu nuk mund të njihej Ç’ mendimesh i janë shfaqur lexuesit por përmes njollave që i ngjanin blanave mund të pandehej ngutja, sikur lotët të binin. E mbaja librin për një kohë. Ishte kjo Vdekja në Venecia ( e përkthyer); E shënova faqen e përmendur sepse, siç besonte Frojdi, asgjë nuk është rastësi. Fotografia e vogël është pra varrosur përsëri, siç varroset e kaluara në të ardhmen. Në margjina ishin shënur dy fjalët e lidhura me një shigjetë: "sterilitet", dhe, në fund të faqes, "harresë" - "Dhe i dukej se djaloshi i zbehtë dhe simpatik E ftonte përjashta, duke i buzëqeshur dhe duke iu lutur… ”
3. Sa i qetë është kopshti; asnjë fllad për të shkundur gjethet e kullimit. Ka ardhur vera. Sa qetë është tani që jeta ka fituar. Të forta shtyllat nga panja malore mbështesin të paluajtshmet raftet e gjetheve, lëndinë më poshtë e harlisur, vezulluese – Dhe në mes të qiellit Zoti kryelartë. Gjërat janë, na thotë ai. Ato janë, janë të pandryshueshme; përgjigjja është e pandryshueshme. Po si u hesht skena Njejtë sikur publiku; duket se tani edhe tingulli i frymëmarrjes është i pahijshëm. Duhet të jetë tmerrsisht afër, bari nuk hedh hijen. Sa e qetë është, sa e heshtur, i ngjan një pasditeje në Pompej
4. Beatris i çoi fëmijët në një park në Siderherst Dielli po shkëlqente. Avionët po fluturonin mbi kokë, të qetësuar ngase lufta kishte mbaruar. Ishte një botë e imagjinatës së saj: të vërteta dhe rrena nuk kishin asnjë vlerë. E posalëmuar dhe rrezatuese - ishte bota. Pluhuri ende s’ kishte rënë në sipërfaqen e gjërave. Avionët po fluturonin andej këndej kah Roma ose Parisi - nuk mund të arrije në cak pa fluturuar nëpër park. Të gjitha duhet kaluar, asgjë nuk mund të mbetet - Fëmijët mbaheshin për duar, duke u përkulur për tu marrë erë trëndafilave. I kishin nga pesë dhe shtatë vjet. Pafundësia, pafundësia - ajo ishte kuptimi i tyre për kohën. Ishte ulur në një stol, e fshehur ngapak nga lisat. Në distancë, frika po afrohej dhe tërhiqej; nga stacioni i trenit vinte një tingull që ai po e bënte. Qielli ishte rozë dhe portokalli, më i vjetër sepse dita po mbaronte. Nuk kishte erë. Muga e verës derdhi hijet në formë lisi nëpër barin e gjelbër.
IRISI I EGËR
Në fund të vuajtjes sime ishte dera. Më dëgjo: Më kujtohet ajo që ti e quan vdekje. Mbi kokë zhurma. Dega e bredhit tundej Pastaj asgjë. Zbehtësia e diellit po dridhej mbi siperfaqe e thate. E tmerrshme është të përjetosh si vetëdije e varrosur në tokën e errët. Atëherë ajo mbaroi: atë që ia ke frikën, të jesh shpirt, i mbaruar befas, të humbësh aftësinë e të folurit, fashitjen e pahetueshme të tokës e rrastë. Edhe ajo që më dukej se janë zogj që fluturojnë sipër shkurrave të ulëta. Ti që nuk mban mend ardhjen nga një botë tjetër Po të them se mund të kisha folur përsëri: gjithçka që kthehet nga harresa kthehet për të marrë zë: nga qendra e jetës sime shpërtheu shatërvani i mrekullueshëm, hijet blu e errët blu e errët mbi ujin azur të detit.
(I përktheu: Ramadan Musliu)
Akademia suedeze e Nobelit për letërsi me këtë Çmim për vitin 2020 e nderoi poeten e njohur amerikane Louise Glück. Louise Elisabeth Glück lindi në Neë York City më 22 Prill 1943. Gjyshërit dhe baballarët e babait të Glück, hebrenjtë hungarezë emigruan në Shtetet e Bashkuara. Babai i Glück ishte i pari anëtar i familjes së tij i lindur në Shtetet e Bashkuara. Që në moshë të re, Glück mori nga prindërit e saj një arsimim në mitologjinë Greke dhe histori klasike. Nga 1963 deri më 1965, ndoqi Shkollën e Arsimit të Përgjithshëm të Universitetit Columbia, e cila ofroi programe për studentë jo-tradicionalë. Si një nga poetët më të shquar amerikanë të brezit të saj, ajo ka fituar shumë çmime të mëdha letrare në Shtetet e Bashkuara, përfshirë Medaljen Kombëtare të Shkencave të Humane, Çmimin Pulitzer,etj. Ajo mori mësime në Sarah Laërence College dhe Columbia University por nuk mori një diplomë. Përveç karrierës së saj si autore, ajo ka pasur një karrierë si mësuese e poezisë në disa institucione universitare. Në punën e saj, Glück është përqëndruar në aspektet ndriçuese të traumës, dëshirës dhe natyrës. Në eksplorimin e këtyre temave të gjera, poezia e saj është bërë e njohur për shprehjet e saj të sinqerta të trishtimit dhe izolimit. Studiuesit janë përqendruar gjithashtu në ndërtimin e saj të personazheve poetikë dhe marrëdhënies, në poemat e saj, midis autobiografisë dhe mitit klasik. Aktualisht, Glück është një ndihmës - profesor dhe Shkrimtar Rosenkranz në Rezidencën në Universitetin Yale. Jeton në Kembrixh, Massachusetts. Nga librat me poezi duhet përmendur: Descending Figure ( Figura në rënie); “The Triumph of Achilles”, (Triumfi i Akiliit, (1985); “Ararat”, (1990); “Vita Nova” (1999); “Faithful and Virtuous Night”, ( Nata besnike dhe e virtytshme), (2014), etj.
Comments