KRISTO ZHARKALLIU: KU JANË KOSOVARËT E MI?!!!

Nga  KRISTO ZHARKALLIU

Kur kriza e Kosovës kishte arritur kulmi dhe UÇK-ja kishte filluar rezistencën kundër pushtuesve sërbë, një mbrëmje më mori telefon  gazetarja greke e televizionit Liza Bukakaro dhe m’u lut të shkoja në kanalin televiziv të nesërmen për të kryer detyrën e përkthyesit...të Presidentit së Kosovës Ibrahim Rugovës. Sigurisht që u befasova se nuk e prisja të bëhesha përkthyes i Rugovës, të cilin jo njëherë e kisha kritikuar në shtypin shqiptar të Athinës për qëndrimin e tij paqësor- madje disa e krahasonin me  qëndrimin e Ghandit të Indisë! Ndonse nuk ishte e rrallë fakti që më thërrisnin për përkthyes- përderisa isha  njohës i gjuhës greke- dikur kisha përkthyer Dritëro Agollin dhe Moikom Zeqon- fakti se më kërkonin të përktheja intervistën e Ibrahim Rugovës- ishte diçka krejt e veçantë. Mora në telefon kosovarin mik të vjetër, Shkëlzen Raçën- i cili ndodhej në Athinë dhe i kërkova të shkonim bashkë. Miku im i mirë  Shkëlzen Raça sigurisht se pranoi- kosovar ishte dhe ai madje studjues dhe historian, që në përgjithësi studjonte marrëdhëniet e shqiptarëve me grekët dhe ballkanasit e tjerë dhe ish  nxënës i Rexhep Qosjes. Kësisoj të nesërmen u takuam dhe shkuam bashkë në stacionin televiziv ku na priste Liza Bukakaru. Intervista u krye në stacionin televiziv por mjerisht  nuk u paraqit kurrë në publik. Ishte koha kur në Greqi vlonte ndjenja antishqiptare- madje bëheshin dhe demostrata të mëdha në përkrahje të Sërbisë , dhe kishin arritur që  në një stadium qëndëror futbollit grek u organizua një pritje nadhështore ndaj ‘’heroit të krishtërimit dhe të Sërbisë’’ ...Karaxhiç! Dihet se aso kohe politika greke përkrahte regjimin antinjerëzor të Millosheviçit duke e justifikuar se ishte kundër  zhbërjes të Jugosllavisë dhe në këtë kuadër nuk mund të përkrahnin UÇK-në dhe shqiptarët e ish Jugosllavisë, kryesisht të Kosovës. Në krye të lëvizjes pro jugosllave qëndronte dhe njëherë e majta greke gjë që ndikoi dhe në marrëdhëniet e mia me miqt e vjetër që më kishin përkrahur shumë. Kësisoj pra pata grindje të ashpër me- Miqis Theodhoraqis dhe kryesisht me Manolis Glezon me të cilin na lidhte një miqësi e ngushtë qëkurse ishim të dy të internuar në Jaro nga Junda dhe ai më mori në mbrojtje kur- disa të majtë-komunistë (si Jani Riçosi e të tjerë)- më konsideronin përfaqësues i...Enver Hoxhës(!) për faktin e thjeshtë se isha shqiptar dhe kjo ishte  e dënueshme përderisa Hoxha ishte armik i betuar i Bashkimit Sovjetik! Manolis Glezosi i u kundërvu të gjithë shokëve të tij dhe më mori në mbrojtje dhe dihet se ishin të pakët ata që mund ta kundërshtonin. Megjithse i isha mirënjohës, kur një ditë në takimet e shpeshta që bënim (ishim dhe komshinj në Kipseli) më foli kundër kosovarëve dhe  shthurrjes së Jugosllavisë, i u kundëtrvura me rreptësi duke mbrojtur, sidomos luftën për çlirim të kosovarëve dhe të shqiptarëve në përgjithësi. Sidoqoftë marrëdhëniet tona u ftohën për një kohë por më vonë u rimiqësuam duke lënë mënjanë mosmarrëveshjet tona. Jo se jam penduar për qëndrimin tim të rreptë! Jo; kurrsesi jo.

   Po përpiqemi të harrojmë ato ditë të zymta që përjetuam në Athinë...por dua të kujtoj lidhjet e mia me kosovarët. Është e çuditëshme por qëkurse u ndodha në Greqi- vitet 60 të shekullit të kaluar- vazhdimisht pata lidhje të ngushta miqësore me kosovarët. Për herë të parë u takova me një familje emigrante kosovare në Llavër ku kisha shkuar të takoja Kamber Merdinin dhe më kishte bërë përshtypje fisnikëria e tyre, madje më prezantoi Kamberi...dhe që atëhere kisha një afrim të ngrohtë dhe të çuditëshëm me kosovarët. Sigurisht ndiqja vazhdimisht me fanatizëm ngjarjet në ish Jugosllavinë- për hir të Kosovës. Takimi i dytë ishte me dy studenztë kosovarë në Amerikë me të cilët u takova trastësisht në një autobuz kur ata kishin ardhur  si turista në Athinë dhe lidhëm korrespodencë të rregullt ku flisnim për situatën  e shqiptarëve në Jugosllavinë e atëherëshme dhe dalngadalë po shndërrohej shtëpia ime mikpritëse për çdo kosovar që donte të më vizitonte, madje disa thoshin se  isha i vetmi shqiptar në Athinë, gjë që nuk ishte e vërtetë sigurisht. Nga fillimi i viteve 80 të shekullit të kaluar m’u paraqit në dyqan një student që sapo kishte ardhur nga Prishtina dhe do të studjonte në institutin e Tito Johallës. Ky, duke qënë i çorroditur pak kishte kërkuar ndihmën e një arvanitasit që punonte në aeroportin e Athinës, Jani Profis nga Koropi dhe ky i kishte thënë se i vetmi njeri shqiptar që mund ta ndihmonte isha unë në Athinë. Kësisoj studenti atëherëshëm që ishte studjuesi dhe profesori i ardhëshëm Shkëlzen Raça u bë si djali ynë- dhe miqësia jonë do të mbante shumë vite deri në vdekjen e tij të parakohëshme. Nëpërmjet tij pra mbusha bibliotekën me botima nga Prishtina  (Shtëpia botuese ‘’Rilindja’’ quhej sipas gazetës shqiptare me të njëjtin titull që qarkullonte aso kohe.)  Nga kjo gazetë  shkëputja  lajme të shkurtëra që dukeshin reale dhe shkrojta  pamfletet e njohura humoristike- satirike si ‘’ MOTIVE NGA KOSOVA’’ disa prej të cilave u botuan në revistën e Lec Shllakut në Firencë...Por kjo ishte e pakta. (shumica e shkrimeve të mia të asaj kohe dhe më vonë kishin të bënin me kosovarët dhe në përgjithësi me shqiptarët e ish Jugosllavisë...dhe më e lezetëshmja: askurrë nuk u botua ndonjë shkrim me emrin tim si atëhere ashtu dhe pas Çlirimit të Kosovës. Thua se emri im ishte i ndaluar si në Tiranën komuniste...Por për këtë dukuri të çuditëshme do të flasim në ndonjë shkrim të ardhëdhëshëm..) Ndërkohë kushdo që vinte nga Prishtina kërkonte të takohej me mua, ndërmjet të tjerëve poeti i mrekullueshëm Ali Prodimja i cili më dhuroi poemën tragjike ‘’LUM LUMI’’ që kishte të bënte me të birin që sapo kishte humbur,  libër  që më vonë ma mori Jorgo Marunga që e përdori për revistën e tij për arvanitasit Dialogji dhe , mjerisht, nuk e kam më në bibliotekë në time...

 Në ato vite më lajmëruan nga Prishtina se do të vinte një delegacion nga  miniera e Terpçës për të marrë pjesë në një kongres të botëror të metalurgjëve që do të mbahej në Athinë dhe se duke mos njohur asnjë gjuhë të huaj më luteshin t’i shoqëroja jo vetëm si përkthyes por si pjesë përbërëse e delegacionit. Kongresi do të mbahej në hotel PARK në Athinë dhe unë sigurisht i shoqërova kudo përderisa ata për herë të parë vinin në Athinë dhe në një kongres ndërkombëtar! Po një ditë më vonë mbërriti dhe delegacioni nga Tirana i kryesuar nga...Gëzim Kalaja!

Besoj të jetë bërë dhe ai miliarder por atëhere ishte kryetar i...sindikatave shqiptare) Kosova nuk ishte shpallur aso kohe e pavarur- ishte para UÇK-së dhe grupi nga Kosova ishte ftuar nga sindikata botërore si...një grup autonom. Sidoqoftë Gëzim Kalaja u bë shkas  që unë të grindem me miken time të vjetër të PASOK-ut Vasho Papandreu, por kjo nuk ka asnjë rëndësi. Me të  tre të ardhurit nga Prishtina- të cilët i shoqërova vazhdimish dy tre ditë, kur u ndamë ndërruam telefona dhe adresë- ata e dinin telefonin tim nga Shkëlzen Raça- dhe më premtuan se së shpejti do të më ftonin në Prishtinë (unë aso kohe nuk mund të udhëtoja se nuk kisha pasaportë greke  por kjo s’ka rëndësi dhe nuk u a thashë dhe atyre!) Por sidoqoftë prisja një telefon, një letër...Asgjë, asgjë...Nuk u a dëgjova  më zënë si i thonë fjalës... Këto ishin rastet nga më të theksuara se nuk mund të përmend me dhjetra të tjerë as dhe Viton Surroin..Çuditërisht pas shpalljes të pavarësisë së Kosovës sikur çdo gjë harrua... Madje u sëmur dhe Shkëlzen Raça- me të cilin pata komunikim deri në fund. Për të tjerët nuk kam ekzistuar kurrë...madje u shmalla me kosovarët kur takova tre punëtorë në Zvicër që punonin në një rrugë- dhe kur i dëgjova se flisnin shqip nuk m’u durua dhe u fola...Ndënjëm në anë të rrugës dhe më gostitën cigare...Dukeshin sikur dhe ata  u vinte mirë që kishin gjetur një bashkëkombës në Bazelë tëë Zvicrës. Madje njëri nga ata më tregoi dhe shtëpinë ku kishte kaluar vitet e fundit të jetës së saj Vaçe Zela!

  Kaq pra. Besoj të kuptohet pse po pyes se KU JANË KOSOVARËT E MI? Por se mos vetëm kosovarët...Këtu më harruan dhe shqiptarët që banojnë në Athinë dhe dikur më betoheshin se më kishin mik.. Por kur torba s’të ka më fiq...Vitet kalojnë  dhe shumë njerëz ikin nga jeta dhe kur arrin në këtë moshë, përse mund t’u duhem shqiptarëve, ish miqt e mi të vjetër (ata që rrojnë akoma ?)  Jo se ankohem. Jo zoti na ruajt si do të thoshte Shkëlzen Raça! Thjesh konstatoj se si është jeta e njeriut..

                                                 KRISTO ZHARKALLI,  Athinë 4- prill-2025.