Ideja e një ‘kulture korrupsioni’
Prej kohësh shoqëria shqiptare ka qeshur me humorin e „Kunatit të Shokut Xhemal“. Humori ka kryefjalë „kumbullat e tharta“ që dikush i përdor në emrin e njeriut me pushtet, që nënkuptojnë korrupsionin, keqpërdorimin, apo e dhe ngjashëm. Në fakt ajo në thelb është një prirje për të besuar se njerëzit janë të motivuar thjesht nga interesi vetjak, nuk është thjesht një skepticizëm. Më qartë kjo shkon atje ku ajo që lidhet me këtë është dhe quhet cinizëm. Dhe nga koha kur ky humor në lojën e talentuar të humorit të mirënjohur shkodran u shfaq për masën e gjerë e të ndjeshme të publikut „duartrokitësit“ kuptuan se është cinizmi që po korrupton politikën.
Kështu, në rrjedha të viteve dhe ngajarjve, shihet se më vonë këtë formë të qasjes, jo si humor, por si një leksion për gazetarët e ndoqëm nga Fondacioni gjerman „Konrad Adenauer“, teksa hera-herës vinte dhe jepte leksione demokracie nëpër kënde të ndryshme. Në sallën e Turizmit „Skampa“ në Elbasan asokohe ndihej si një organizim. Unë isha i vetmi jo-politikan në një panel prej katër vetash që diskutonte korrupsionin në një takim publik të organizuar nga të ardhurit nga Gjermania dhe nga kryeqyteti shqiptar. Synimi ishte të argumentohej se obsesioni me korrupsionin ishte i pashëndetshëm dhe kryesisht rezultat i rënies së debatit të vërtetë politik. Pa dyshim që shumë do të shihnin këtë qasje si një si një apologjetë për politikanët e këqij dhe format e pangopura.
Akuzat e përhapura për korrupsion në biznesin dhe politikën shqiptare tashmë po mbushin boshllëkun e lënë nga rënia e debatit të vërtetë.
Ideja e një ‘kulture korrupsioni’, e përdorur në titullin e asaj kohe, u popullarizua nga demokratët për ta përdorur kundër kundërshtarëve të tyre socialistë, që kishin ndërruar emrin nga rrjedhat poltike të PPSH-së në Kongresin e tyre të 10-të. Dhe ishte në atë kohë, sikurse thuhej e vërtetë që shumë ishin zhytur në fenomene të ngjashme, sidomos me privatizimet, magazinat, mallrat, dyqanet, fabrikat e vogla, apo dhe më tej, që kishin qenë më parë në duart e tyre. Por menjëherë në ato vite tranzicioni me probleme dhe shpresa të tjera „demokratike“ askush nuk mund të shihet më tej se sa disa gjëra që u evidentuan si problemi i drurit të arrave, apo të kuptonin qartë fenomenin pas akuzave për korrupsion. Në fillim të këtij cikli, një demokrat i ri, u burgos për mashtrim dhe konspiracion. Dikush u trajtua për korrupsionin e vezëve në Elbasan. Jo se ata ishin të vetëm që akuzoheshn për korrupsion, se të tjerët e gjenin lehtë „Kunatin e Shokut Xhemal“. Të dy palët kishin lidhje të vjetra. Etë reja dhe kështu linja e hollë nisi të trashet, të bëhet rrugicë, rrugë, autostradë.
Kështu, u kuptua se as diskutimi i korrupsionit nuk kufizohet vetëm në politikë. Ajo që një pushtetar lokal i savendosur në krye të lokaleve të Elbasanit, atëherë dëgjohej të shprehej se „Korrupsioni është vaji lubrifikant për Ekonominë Kapitaliste“. Të tjerët habiteshin. Dhe ndoshta pëshpërisnin se është ndoshta shembulli më i spikatur i skandaleve të korporatave që kanë përfshirë edhe vetë Amerikën vitet e fundit, ku edhe ekspertët e profilit të lartë, gjithashtu, kalojnë pjesën më të madhe të kohës duke akuzuar kundërshtarët e tyre për pandershmëri dhe hipokrizi.
Librat e njohur në Amerikë përfshijnë Ann Coulter's Slander: Liberal Lies and the American Right, Al Franken's Lies and the Liing Liars ëho Tell Them dhe Peter Schëeizer's Do as I Say (jo si unë): Profiles in Liberal Hipocrisy. Korrupsioni ka luajtur gjithashtu një rol të madh në shumë filma të fundit, duke përfshirë Batman Begins, The Constant Gardener, Fun ëith Dick and Jane dhe Syriana, si dhe në dokumentarë si Fahrenheit 9/11 dhe The Corporation.
Jo se korrupsioni është një preokupim unik amerikan. Zëvendësoni termin 'sleaze' me 'kulturën e korrupsionit' dhe debati britanik duket i ngjashëm me atë amerikan. Është e vështirë të gjesh një vend që nuk është i përfshirë nga skandalet e korrupsionit. Kushdo që dyshon për këtë duhet të vendosë termin në çdo faqe interneti ndërkombëtare të lajmeve. Nëse përfshihen terma të ndërlidhura, të tilla si kapitalizmi mik, ryshfeti dhe qeverisja, numri i goditjeve është edhe më i madh.
Pastaj në vendin e vogël fenomeni „pasqyrë“ mbetet më problem se kudo, madjhe dhe se në origjinë. Kështu, argumenti mbetet në fakt, se kuptimi kryesor i korrupsionit politik i ktheu gjërat përmbys në vendin ku duhej të kishte më shpresa. Në vend që përhapja e korrupsionit t'i bënte njerëzit cinikë ndaj politikës, paaftësia e politikës për të projektuar një imazh pozitiv nxiti një obsesion me korrupsionin. Ndërsa politika dikur përqendrohej në vizionet konkurruese se si të organizohej shoqëria, sot ajo është bërë një çështje e mërzitshme teknike. Edhe pse shpesh ka debate të nxehta, këto priren të fokusohen në pyetje të ngushta teknike, ose skema për rregullimin e sjelljes personale.
Në fakt, në kuptimin e mirëfilltë të termit, politika nuk ekziston aktualisht. Publiku është mënjanuar nga çdo diskutim se si të organizohet shoqëria. Njerëzit trajtohen si klientë të shërbimeve shtetërore ,ose si konsumatorë të mallrave, dhe jo si qytetarë aktivë që janë të aftë të formësojnë të ardhmen e tyre. Megjithëse institucionet formale të demokracisë ekzistojnë, ato janë një guaskë boshe pa angazhimin aktiv të qytetarëve në debatet për idetë e mëdha.
Për këtë sipas gjasave që shihen kudo dhe që janë parë kurdoherë, duket se problemi i korrupsionit në politikë dhe biznes është një simptomë e një kulture më të gjerë mashtrimi. Kjo vihet në dukje edhe në shumë fusha të tjera, përfshirë punonjësit që vjedhin punëdhënësit e tyre, evazionin fiskal dhe pandershmërinë në aspektet dhe fushat profesionale, ku mashtrimi mbetet i përhapur. Ajo që ndodh ndoshta më shumë se një shpjegim bindës, se pse korrupsioni ka dalë në plan të parë si një preokupim bashkëkohor me veshjet politike, që i shuan tashmë drejtësia me emrin e ri SPAK.
Comments