-Reportazh-
Agrigento është një qytet në bregun jugor të provincës së Sicilisë së Italisë .
I themeluar rreth vitit 582 para Krishtit nga kolonistët grekë nga Gela, Agrigento, i njohur atëherë si Akragas, ishte një nga qytetet kryesore gjatë epokës së artë të Greqisë së Lashtë. Qyteti lulëzoi nën udhëheqjen e Theronit në shekullin e 5-të para Krishtit, i ndërtuar nga punët publike ambicioze ku u realizua ndërtimi i tempujve të njohur.
Agrigento u shfaq si një nga qytetet më të mëdha të Siçilisë në epokën republikane. Gjatë Principate, porti strategjik i Agrigentos dhe sipërmarrjet e ndryshme ekonomike, duke përfshirë minierat e squfurit, tregtinë dhe bujqësinë, e ruajtën rëndësinë e tij në të gjithë Perandorinë e lartë dhe të vonë.
Agrigento është gjithashtu vendi i lindjes së disa personaliteteve të shquara, ndër të cilat vlen të përmendet Empedokliu (shek. V p.e.s.), filozofi i lashtë grek para-sokratik, i cili ishte një qytetar i Akragasit të lashtë, dhe Luigi Pirandello (1867–1936), dramaturg dhe fitues i çmimit Nobel për letërsinë,i cili u lind në Càvuotraë.
Agrigento, i përfshirë në vendet e trashëgimisë botërore të UNESCO-s në 1997, u emërua kryeqyteti i kulturës italiane për vitin 2025.
Nga të dhënat historike mësohet se Akragasi u themelua në një pllajë me pamje nga deti, me dy lumenj aty pranë, Hypsas dhe Acragas, pas së cilës vendbanimi u emërua fillimisht. Një kreshtë, e cila ofronte një shkallë të fortifikimit natyror, lidh një kodër në veri të quajtur Colle di Girgenti me një tjetër, të quajtur Rupe Atenea, në lindje. Sipas Tukididit, ajo u themelua rreth viteve 582–580 para Krishtit nga kolonistët grekë nga Gela në Sicilinë lindore, me kolonë të tjerë nga Kreta dhe Rodosi.
Në Agrigento ka tre stacione hekurudhore: stacioni Agrigento Centrale, stacioni Agrigento Bassa dhe stacioni Tempio Vulcano, i menaxhuar nga RFI. Trenat turistikë, të organizuar nga Fondacioni FS Italiane, që qarkullojnë përgjatë Hekurudhës Turistike Temple, prekin të tre stacionet: ky shërbim është aktiv kryesisht në muajt e verës dhe lidh kryeqytetin me qytetin e Porto Empedocle dhe parkun arkeologjik. Në dhjetor 2023, u inaugurua lidhja e re hekurudhore midis qytetit të tempujve dhe aeroportit "Falcone e Borsellino" në Palermo.
Agrigento është një provincë në bregun jugperëndimor të Siçilisë, Itali, që shtrihet nga bregu jugor në brendësi malore. Provinca përballet me Kanalin e Siçilisë në jug dhe është e njohur për plazhet e saj. Plazhet e Torre Salsa-s janë përcaktuar si rezerva natyrore dhe janë të mbrojtura për shkak të rëndësisë së tyre mjedisore.
Banorët themeluan provincën në shekullin e 6 pes si Akragas. Kartagjena e shkatërroi provincën në vitin 406 pes, por më vonë u sundua nga romakët, gotët, bizantinët dhe arabët. Arabët rindërtuan disa pjesë të krahinës. Disa tempuj të lashtë dorikë u ndërtuan gjatë shekujve 6 dhe 5 pes për të adhuruar Herkulin, Jupiterin Olimpik, Juno, Kastor, Polluks dhe Demeter. Ato janë të vendosura në Luginën e Tempujve. Tempujt e lashtë dhe strukturat e tjera arkitekturore u ndërtuan duke përdorur gurët e kodrave pranë Capo San Marco.
Në verë mund të jetë e nxehtë e padurueshme në Siçili me klimën e saj të thatë mesdhetare, në dimër temperaturat janë shpesh të këndshme dhe bora pothuajse nuk bie ndonjëherë. Në pranverë dhe në vjeshtë, temperaturat janë shumë të këndshme, përveç stuhive ndonjëherë të forta.
Kuzhina siciliane në provincat jugore është e ngjashme me atë të Italisë: peshku dhe prodhimet e freskëta të detit ofrohen kryesisht në qytetet portuale, në zonat malore proshutë dhe djathë mali janë në vend të kësaj në pjatën e meze.Provinca është e njohur për vreshtat dhe verërat e saj. Rreth tre të katërtat e tokës siciliane të përkushtuar për rritjen e rrushit Fiano janë në provincë. Disa nga bashkitë e rëndësishme të njohura për vreshtat e tyre përfshijnë Sambuca di Sicilia, Menfi dhe Santa Margherita di Belice.
Agrigento,kryeqyteti i kulturës botërore ,2025
Edhe këtë vit “Festivali Ndërkombëtar – Fëmijët e Botës”, organizuar nga AIFA, Shoqata Ndërkombëtare Folk Agrigento, tashmë në edicionin e 22-të, i cili u hap tradicionalisht “Mandorlo in Fiore” në Agrigento, ka marrë Patronazhin e Komisionit Kombëtar Italian për UNESCO-n, Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë. “Njohja prestigjioze nga UNESCO – Komisioni Kombëtar Italian, është e motivuar, siç thuhet në notën e çmimit dërguar nga Sekretari i Përgjithshëm Enrico Vicenti Presidentit të AIFA-s, Luca Criscenzo, “Duke pasur parasysh vlerën arsimore dhe kulturore të nismës”.
Patronazhi i UNESCO-s i bashkohet Patronazhit të UNICEF-it në Itali, me Fëmijët e Botës që prej disa vitesh janë vlerësuar me titullin Ambasadorë të Paqes.
Që në fillimet e tij, në fakt, Festivali “I Bambini del Mondo” ndërthur folklorin, promovimin njerëzor dhe social, promovon vlerat e paqes dhe vëllazërisë mes popujve në mbrojtje të të drejtave të të miturve, ashtu siç dëshiruan themeluesit e Festivalit, Claudio Criscenzo dhe Giovanni Di Maida..
Këtë vit, 9 grupe ndërkombëtare morën pjesë në Festivalin Ndërkombëtar, i planifikuar nga data 9 deri më 16 mars 2025, i përfshirë në kuadër të “Mandorlo in Fiore 2025”.
Nuk është e vështirë të kuptosh se ky festival ishte I jashtzakonshëm,I shkëlqyeshëm, I plotë.Grupet pjeësmarrëse të përbërë nga fëmijë dhe adoleshentë,treguan një përgatitje shumë të lartë dhe cilësi artistike të paparë,duke marrë duartrokitjet e publikut dhe të skenës.
Sic mendohej 25 vjet më parë nga Claudio Crescenzo së bashku me Giovani Di Madia dhe sic vazhdon prej disa vitesh nga Luca Crescenzo,ky festival promovon dhe mbart vlerat e paqes,solidaritetit,miqësisë mes popujve që të njihen të Drejtat e patjetrësueshme të fëmijëve.
E kjo duket në faktin se është e vështirë të gjesh festivale ndërkombëtare në Itali apo në botë që gëzojnë sponorizimin e UNESCO-s,për vlera të larta kulturore,sponsorizimin e UNICEF-it,për vlerat e larta morale,por edhe partner si shoqata italiane ,Dante Aligieri.
Nga Shqipëria – Ansambli I Qendrës Kulturore të Fëmijëve,Librazhd; Honduras – Shkolla e Trajnimit Artistik Zorzales De Sula; Kirgistan – Ansambli Folklorik Koreografik Seytek; Maqedoni – Ansambli Megdan; Panama – Akademia e Projektimit Folklorik Jose Corella; Sllovaki – Grupi Folklorik Kornicka; Sri Lanka – Kolegji Qendror i Vajzave Carmel; Tajvan – Grupi Luna Rhythm Dance; Turqi – Yalova Tufag.
Me të ftuar ndërkombëtarë, grupet lokale Gergent, Oratorio Don Guanella, Fiori del Mandorlo, I carusi della Città di Agrigento, Fabaria Folk, Herbessus.Takimi me shfaqjen e parë ishte planifikuar për të dielën 9 Mars 2025 në orën 10:00 me Paradën nga Piazza Don Minzoni në Piazza Cavour ku në orën 12:00 do të performonin grupet ndërkombëtare. Në orën 20:30 në Teatrin Pirandello, shfaqja e hapjes së Festivalit të 22-të Ndërkombëtar “Fëmijët e Botës”.
Por, sipas traditës, duke mbajtur besimin me moton e sajuar nga "babai" i tyre, i ndjeri Claudio Criscenzo, "fëmijët ndihmojnë fëmijët" përpara se të nisin performancën e tyre artistike "Fëmijët e Botës" shkuan për të vizituar, të shtunën më 8 mars 2025, pacientët e vegjël të shtruar në repartin e Pediatrisë në Spitalin San Giovanni di Dio, ku u dhuruan atyre një moment folkloristik dhe një përkujdesje të përbashkët me ta "Fëmijët e Botës".
Festivali i organizuar nga Aifa, Shoqata Ndërkombëtare Folklorike Agrigento, presidenti Luca Criscenzo, tashmë në edicionin e 22-të, gëzon patronazhin e Komisionit Kombëtar Italian për UNESCO-n, përfshin një program të pasur që ndërthur folklorin, promovimin njerëzor dhe social, promovon vlerat e paqes dhe vëllazërisë midis popujve në mbrojtje të të drejtave të të miturve.
Nga data 8 deri më 16 mars 2025, Agrigento Kryeqyteti Italian i Kulturës 2025, është i emocionuar me vallet, këngët, kostumet tradicionale, poezitë dhe meloditë e kulturës popullore. Të gjitha të shoqëruara me delikatesë .
Takimi me shfaqjen e parë për të dielën 9 Mars 2025 në orën 10:00 me paradën nga Piazza Don Minzoni në Piazza Cavour ku në orën 12:00 do të performonin grupet ndërkombëtare.
E hëna 10, e marta 11 dhe e mërkura 12 mars iu kushtuan shkollave me shfaqje të planifikuara në Palacongressi del Villaggio Mosè, duke filluar nga ora 9:30, me praninë e grupeve ndërkombëtare dhe atyre nga Agrigento.
E martë, 11 mars 2025, ora 20:30, sërish në Palacongressi, spektakli i mbrëmjes së Festivalit të 22-të Ndërkombëtar “Fëmijët në Botë” me pjesëmarrjen e të gjitha grupeve, ndërkombëtare dhe vendore.
E hëna 10, e marta 11 dhe e mërkura 12 mars i kushtohen shkollave me shfaqje të planifikuara në Palacongressi del Villaggio Mosè, duke filluar nga ora 9:30, me praninë e grupeve ndërkombëtare dhe atyre nga Agrigento.
Të enjten, më 13 mars 2025, Teatri Pirandello do të presë “Galà – Festivali Ndërkombëtar i Fëmijëve të Botës” me dhënien e çmimit “Claudio Criscenzo Prize” dhe çmimet “Unicef – Pigotta Alice” dhe “Dante Alighieri Society”.
Për të kompletuar programin e “Festivalit të 22-të Ndërkombëtar – Fëmijët e Botës”, “Shëtitja e Paqes dhe Vëllazërisë” është planifikuar për të shtunën më 15 mars 2025, në orën 10:30 në “Via Sacra” me akses falas në Luginën e Tempujve për të gjitha shkollat dhe fëmijët që dëshirojnë të marrin pjesë. Në rrëzë të Tempullit të Konkordit do të lexohen disa pasazhe nga parimet themelore të “Deklaratës së të Drejtave të Fëmijëve” të lëshuar nga UNICEF në vitin 1959.
Gjithashtu të shtunën e datës 15 mars në orën 16.30, në ambientet e oratorisë Don Guanella, ishte planifikuar "Lutja ndërfetare - Njerëz për Paqe" ,ku "Fëmijët e botës", secili me gjuhën e vet, me lutjet e fesë së tyre, iu drejtuan me një thirrje të vetme burrave të mëdhenj të tokës, në mënyrë që të gjitha luftërat të mbarojnë dhe paqja të mbretërojë në botë.
Fëmijët e Librazhdit,bukuria e festivalit
Në dhjetë vitet e fundit ansambli i fëmijëve të Librazhdit,merrte pjesë për herë të dytë në këtë festival.
Teksa shikon këta fëmijë në rrugët e Agrigentos që shpalosin artin popullor jo vetëm me kostumografinë,por edhe me larminë e valleve popullore që ruhen me fanatizëm nga ana e tyre, nuk ka se si të mos mrekullohesh e të ndihesh krenar për këtë trashëgimi të pasur kulturore.
Ata u cilësuan me të drejtë si më të mirët grupe mes moshatarëve të tyre në këtë festival.
Dhe vallja e Rrajcës u ndie në cdo rrugicë e shesh të Agrigentos,në ballkone shpesh të binte në sy edhe flamuri shqiptar e deri tek spaektatorët në rrugë që bënin shqiponjën me duar.1
NNjë vit më parë këta fëmijë ishin pjesmarrës në një tjetër festival në Calabri ,pikërsiht në Castrovillari,duke marrë duartrokitje të arbëreshëve në këtë zonë,ku ruhen ende zakonet dhe tradita shqiptare.
Paralelisht me këtë festival në Agrigento zhvillohej edhe festivali për të rritur ,në edicionin e tij të 77-të,ku ishin 22 grupe pjesmarrëse dhe Shqipëria përfaqëohej me ansamblin”Bilbili”, i Vlorës, i drejtuar nga Sejmen Gjokoli.
Në këtë udhëtim artistik,ku tradita dhe krenaria kombëtare takohet me zërat e Folk Grupit”Bilbili”,duket se historia shqiptare merr një tjetër dritë mes flamujve të botës.
E, nuk ka se si të mos ndiesh ngrohtësi,ritëm dhe emocion,duke krijuar një atsmosferë të gjallë,ku zemrat rrahin nësoj si në gjuhën e folklorit.
Kjo u duk qartë në ditën e fundit teksa fëmijët përjetuan momente mjaft emocionuese,me grupin e shoqërimit të fëmijëve italianë që shoqëronin grupin tonë.Të gjithë përqafoheshin me lot në sy për miqësinë e krjuar në ato ditë qëndrimi së bashku.
Në tempullin e fjalës dhe historisë,atje ku shekujt kanë skalitur kujtesën ,jehona e Labërisë u ngjit si një shpirt i lashtë në skenën 1044 vjecare të tempujve.
Comments