A Do të Lejojnë SHBA dhe BE Populizmin dhe Ksenofobinë e Aleksandër Vuçiqit?
Shkruan:Prof.Dr.Fejzulla BERISHA
Në dekadën e fundit, Aleksandër Vuçiq ka konsoliduar pushtetin në Serbi duke ndjekur një model të rrezikshëm të populizmit, autoritarizmit dhe retorikës ksenofobe. Politikat e tij kanë ndikuar jo vetëm brenda Serbisë, por kanë destabilizuar të gjithë rajonin e Ballkanit, veçanërisht në raport me Kosovën, Bosnje dhe Hercegovinën, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut.
Përkundër këtyre tendencave, Perëndimi – përfshirë SHBA dhe BE – ka treguar durim me Vuçiqin, kryesisht për shkak të nevojës për të ruajtur stabilitetin në rajon. Megjithatë, ngjarjet e fundit kanë vënë në dyshim këtë durim. Ky studim analizon në detaje se si SHBA dhe BE po i trajtojnë politikat e Vuçiqit, si mund të reagojnë në të ardhmen dhe cilat janë rastet kyçe që dëshmojnë se Vuçiq nuk është më një partner i besueshëm për Perëndimin.
1. Ndikimi Rus në Serbi: Vuçiq si ‘Kalë Troje’ i Kremlinit në Ballkan
1.1. Serbia si qendra e propagandës ruse në Evropë
Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, Serbia është bërë një nga vendet kryesore në Evropë që ka lejuar përhapjen e propagandës ruse. Në një kohë kur BE dhe SHBA po përpiqen të izolojnë Rusinë, Vuçiq ka lejuar funksionimin e mediave pro-Kremlinit, si:
Sputnik Srbija dhe RT Balkan, të cilat përhapin teori konspirative kundër Perëndimit.Televizioni Pink dhe Kurir, që transmetojnë mesazhe anti-NATO dhe glorifikojnë Putinin. Forcat radikale nacionaliste serbe, të cilat kanë organizuar protesta pro-ruse në Beograd.
Një shembull konkret është protesta masive e organizuar në Beograd në mars 2023 kundër NATO-s dhe në mbështetje të Rusisë, ku grupe ekstremiste serbe, me mbështetjen e mediave shtetërore, promovuan një diskurs anti-perëndimor.
Reagimi i SHBA dhe BE:Maj 2023 – BE miratoi një paketë financiare për Ballkanin Perëndimor, me kushte të qarta për distancimin nga Rusia. Serbia u paralajmërua se do të humbiste fondet e BE-së nëse nuk merrte hapa konkretë për të reduktuar ndikimin rus.
Dhjetor 2023 – SHBA vendosi sanksione ndaj disa biznesmenëve serbë të lidhur me Kremlinin, duke sinjalizuar një qëndrim më të ashpër ndaj Serbisë.
1.2. Refuzimi i Vuçiqit për të vendosur sanksione ndaj Rusisë
BE dhe SHBA kanë kërkuar që Serbia të vendosë sanksione kundër Rusisë si një kusht për vazhdimin e negociatave për anëtarësim në BE. Vuçiq ka refuzuar kategorikisht këtë kërkesë, duke u justifikuar me “neutralitetin tradicional të Serbisë.
Në një samit në Bruksel në tetor 2023, Josep Borrell paralajmëroi Vuçiqin:
S 2. Destabilizimi në Kosovë: Politikat e Vuçiqit për të Provokuar Konflikt
2.1. Sulmi terrorist në Banjskë (Shtator 2023)
Më 24 shtator 2023, një grup i armatosur serbësh, i mbështetur nga struktura të fshehta shtetërore serbe, kreu një sulm terrorist në fshatin Banjskë të Kosovës, duke vrarë një polic kosovar dhe duke plagosur disa të tjerë.
Fakte të zbuluara nga hetimet:Armët e përdorura erdhën nga rezervat e ushtrisë serbe.Lideri i grupit, Milan Radoiçiç, kishte lidhje të drejtpërdrejta me qeverinë e Vuçiqit.
Reagimi i SHBA dhe BE:
SHBA pezulloi ndihmën ushtarake për Serbinë.
BE vendosi sanksione diplomatike, duke ngrirë disa fonde për projekte infrastrukturore në Serbi.
NATO rriti praninë e trupave në Kosovë për të parandaluar eskalimin e konfliktit.
2.2. Marrëveshja e Ohrit dhe sabotimi i saj nga Vuçiq
Në mars 2023, BE dhe SHBA ndërmjetësuan Marrëveshjen e Ohrit për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. Vuçiq e pranoi gojarisht, por refuzoi ta nënshkruante.
Si pasojë e sabotimit të marrëveshjes:
BE shtyu fondet e IPA-s për Serbinë.
Disa programe ndihme ekonomike për Serbinë u mbyllën.
Këto masa tregojnë se BE nuk do të lejojë më që Vuçiq të sabotojë dialogun me Kosovën.
3. Retorika Ksenofobe dhe Diskursi i Urrejtjes në Serbi
Vuçiq dhe mediat e kontrolluara nga ai kanë përhapur një diskurs të hapur ksenofobik dhe urrejtjeje kundër shqiptarëve, boshnjakëve dhe perëndimorëve.
Shembuj konkretë:
Milorad Dodik (lideri i serbëve të Bosnjës) kërcënoi me ndarjen e Republikës Sërpska.
Televizionet serbe organizuan fushata propagandistike anti-Kosovë, duke e quajtur Kosovën “pjesë të Serbisë” dhe shqiptarët “terroristë.
Në janar 2024, SHBA dhe BE nisën shqyrtimin e mundësisë për sanksione personale ndaj Vuçiqit dhe rrethit të tij të ngushtë.
A Do të Veprojë Perëndimi?
SHBA dhe BE nuk janë më të gatshme të tolerojnë Vuçiqin. Nëse ai vazhdon me politikat e tij destruktive, Serbia mund të përballet me: Izolim të plotë nga Perëndimi.sanksione të reja ekonomike,ndalim të anëtarësimit në BE.
Nëse Perëndimi nuk vepron tani, rreziku i një konflikti të ri në Ballkan do të bëhet realitet.
Commentaires