Fatmir Terziu: Vërtetë u çliruam?!

Fatmir Terziu: Vërtetë u çliruam?!

Nga Fatmir Terziu

Gjyshit tim nuk i duheshin shumë para, (i kishte nga puna dhe dyqani i tij), kjo thjesht, sepse donte ta rindërtonte shtëpinë mjaft shpejt, edhe pse nuk i kishte mbushur ende pesë vjet tymi i zjarrit të dushmanit serb atë verë, që ia dogji për të tretën herë. Ai sikurse të gjithë ata që i erdhën në ndihmë, në ato ditë, sikurse të gjithë njerëzit nuk u kacafyt me veten të shqetësohej për aq shumë. E dinte se gjithnjë dushmani kishte shkrepësen e tij në dorë dhe… gjithnjë pas çdo zjarri, kishte thënë hapur: „Faleminderit Zotit, që të paktën na lë të ringrejmë sërrish një çati mbi kokë. Faleminderit që kemi talent, mundësi dhe shokë!“. Kjo ishte e mjaftueshme asaj kohe. Prandaj koha që herë sillte gëzim e herë zjarre mbi çati, u solli mjeshtrave diçka tjetër, punën dhe djersën, po aq sa talentin dhe zanatin, përkushtimin dhe humanizmin e padiskutueshëm për të përfunduar më shpejt mbi prush e gërmalla shtëpi të reja, dykatëshe me teliz e me pamje nga dielli. Dhe kështu të lodhur si brez, të paktën nga tre zjarret që dogjën shtëpitë, ata u kalitën dhe ishin tashmë më të gatshëm për ta përgatitur hapësirën e re të konakut dhe dyqanit, edhe për botën. Por ja që konaku një ditë do të mbushej me burra të armatosur deri në fyt… Ata tashmë kërkonin djemtë. Djemtë e rrinj katërmbëdhjetë vjeçarë që të ngjiteshin në mal. Ishte kohë tjetër dhe askush nuk sillej më vërdallë, ajo kohë nuk tregoj më si përrallë. Një hasëm tjetër kishte shkel me këmbë e hekur mbi vatanë!

E gjyshit, që rriste një djalë thuajse jetim, pasi i kishte vdekur i ati, i thanë se do ta veshim partizan. Gjyshi tundi kokën, pa burrat e armatosur dhe natyrisht nuk ktheu fjalë, se bëhej fjalë për vatanë. Koha iku shpejt. Dhe djali i xhaxhait të babait, (atëherë im Atë ishte gjashtë vjeçar) sivëllai i tij, pasi ishin dhe rriteshin në një shtëpi Gjezair Myftar Terziu (Gjezo) u vesh partizan, në krah të kushëririt të tij Kadri Rrahman Terziu, ose përkrah njëqind partizanëve të tjerë nga i njëjti fshat, dhe ai u bë pjesë e Brigadës së Parë Sulmuese në Tiranë. Luftoi për çlirimin e Tiranës e të Atdheut nga pushtuesit nazi-fashistë dhe atje u plagos dy herë. Herën e dytë plumbi e mori afër kokës. Lajmi erdhi shpejt. Lajmin e mori vesh dhe e fejuara e tij. E kështu ata nuk nxorrën lotë dhe pritën e pritën që të vinte e të shfaqej një ditë në portë. Ai u kthye, por plumbi në kokë, e pasojat që i la edhe pse u kurrua në një spital të mirë të kohës, e lanë gjatë gjithë jetës me probleme dhe mbeti pa fëmijë. Gjezair Myftar Terziu vdiq në Elbasan, në shtëpinë e tij tipike elbasançe, duke lënë pas vetëm amanete në dihamë e mure të bardhë. Ai ishte padyshim invalid lufte dhe veteran, por kurë nuk pushoi, punoi gjatë gjithë jetës sa ishte gjallë, në ndërrmarje e kantiere të shumta në Elbasan. Dhe unë vazhdoj ta rikujtoj, ashtu të përhumbur, prapa avllisë së tij në shtëpinë tipke elbasançe, të lyer me të bardhë, „Lagjen e Re“ Elbasan. E kujtoj gjithnjë duke mbajtur një gazetë, një mace, një kafe …, aty pranë në një tavolinë të vogël ku shuante rutinën e ditës. E mbaj mend duke u hedhur ujë luleve të shumta përqark shtëpisë dhe gjithashtu atyre rreth oborrit të tij të gjerë e të gjatë, sa para shtëpisë dhe pas. Dhe sot… ndjej vërtetë mall!

Unë klikoj në kërkuesin e stacionuar të miushit kompjuterik dhe diku ndjej një pauzë në regjistrues. Dhe fshij atë që nuk përshtatet, se sot pas shumë vitesh, kërkimi varet nga çfarë është shkruar dhe si është shkruar. Dhe e lëshoj kërkuesin duke u futur në kërkime të tjera sipas rrëfimeve stërgjyshore. Ndonjëherë e lejoj veten të banoj në hapësirë-kohë. Aty ku zërat e atyre që jetuan para meje i besojnë historive të tyre stërgjyshore, duke mos dyshuar kurrë se do t'i fshij butësisht në kujtesën e kompjuterit, të prerë në shenja pikësimi të zellshme, të redaktuar nga buzëqeshjet dhe lotët. Pra, me siguri, po përpiqem të çlirohem nga e kaluara. Për të jetuar këtu dhe tani. Në epokën që nuk ndodh të klasifikohet lehtë midis dinamikës dhe pauzave. Ndaloj dhe shkoj, ndaloj dhe shkoj. Deri në kalimin përfundimtar, ku do t'u them lamtumirë kuptimeve të humbura të jetës...

- Sot ndjej të flas hera-herës me veten, dhe pas kohëve të gjata në punë, ditëve me pushim me dashurinë time të patjetërsueshme ku gjithnjë bëj përllogaritjen e përsëritshme, „apo jo e dashur“?

Në fjalimin e drejtpërdrejtë të qenies, harroj se ka pasur një kohë. Falë së cilës erdha në botë. Me sa duket i sigurt në gjithçka që duhet të bëj për të qenë i lumtur. Dhe i motivuar për t'iu përshtatur standardit të suksesshëm të mirëqenies. Dhe shkoj në kohë pas…

- Mendoj. Edhe ata kaluan mirë me zjarret dhe tymrat në atë shtëpi. Kishin gjithçka, dyqan plot me mallra dhe shtëi plot me fëmijë. Dhe respekt. Siç i ka hije një kryefamiljari të përkushtuar për shpëtimin e shpirtrave. Nuk e kam nderin ta dëgjoj mërmëritjen e memorjes deri në fund, as kërcitjen tipologjike të tastierës. Sepse unë jetoj në një telenovelë. Në episodin e sotëm po shkoj në punë. Unë do të mbaj zilinë e personave që nuk i dinë hallet e tilla, e atyre që kurë s'u ka shkuar mendja të përziejnë kërkimet me zjarre e tymëra, me ndërtime e rindërtime, me hakmarrje e luftëra, me halle e derte. E të gjithë kanë emra, por ama emrat e tyre do t'i harroj pas orës së fundit. Atëherë do të kem një përballje dramatike me çmimet në supermarket. Kam dhjetë minuta vetëm me veten, një rrëfim tranzit për shpirtin tim, me një playlist sekret titujsh hit kushtuar shpresës sime për shpëtim. Shkoj!

- Dikur ka qenë një shatërvan në afërsi të tregut të vjetër në Elbasan. Gjyshërit e mi kërkuan të pranojnë fatin e tyre atje. Meqenëse dikush nga ata, djali i hallës së gjyshit nga nëna, kishte vënë gurin e themelit, u ndjenë disi më të çliruar. Të tjerët kishin mëdyshje dhe kur flisnin. Sepse nëse hesht, ke humbur një pjesë të jetës tënde. Midis tyre dhe djaloshi Gjezo Myftar Terziu, i sapokthyer nga lufta. Djalë i bukur. Me çekiç e mistri në brez. E kështu e kanë këto memorjet që vijnë nga arkivat.

- Dosjet me ata që u larguan - në kabinetin e majtë, dhe dosjet e tjera - në të djathtë. Faleminderit zonjë e arkivës. Dokumentimi është punë e lodhshme, por ndonjëherë është edhe kohë terapeutike.

Takat e administratores jehojnë në korridor. Kam plot gjashtëdhjetë minuta heshtje burokratike. Në arkivat angleze. Dhe ai nga diktafoni në xhep, në kufjen venoze, dëgjimi me gjemba i të cilit thith adrenalinën e së shkuarës për të më defibriluar zemrën për impulsin e radhës. Sepse duhet të vazhdoj përpara. Të ndjej se ka kuptim të vazhdoj.

- Thonë se në Selanik një burrë i madh e çoi fisin në sipërrmarje. I gjithë fisi iku. Si të moshuar ashtu edhe të rinj. Ky njeri i udhëhoqi ata. E quanin Ali Kapllani Terziu. Ai ishte i zoti, trim, sepse ishte i njëjti gjak me ta, epo, thjesht... zemra ishte me të gjithë. Ishte kohë turku, por nuk i interesonte turku, as banditi. Epo, kaq thuhet. Është koha për të mbajtur disa shënime, që të mos humbin nën laps. Është kohë që mbahet peng nga dushmanët, nga të katër anët. U zinin prita në kthim, si përherë. Ata i prisnin në pranverë. I kanë grabitur, i kanë therrur të gjallë. Guximtari duhej të gëlltiste shpirtin e tij. Por më pas ai do të vdiste, kështu që njerëzit më në fund donin të pushonin... të qetë, për tu kujtuar në një ditë të tillë. Dhe unë duhet të pushoj!

Starbucks shërben i moderuar deri në orën 15:30. Një shufër metalike e kulluar në mënyrë të dizajnuar nga aparati i kafesë fut avujt e kafeinës ringjallëse në presionin tim të ulur të gjakut. Në katin e dytë ka hapësirë ​​për të qëndruarit afatshkurtër. I fshehur pas një gazete, me sy të ngulur në gotën prej kartoni, bëhem sërish pjesë e leximit ndryshe. Më duket se po ribashkoj kohët në veten time. Derisa nisem për në shtëpi. Dhe kur jam rrugës sërrish mendja më shpie diku tjetër…

-Ishin trazime kohësh të tjera. I shoh gjërat dhe lëvizjet në memorje si njerëz të njohur të ftuar për të ngrënë darkë. Dhe ai vend ku shëtit memorja më duket se është mbuluar me borë, saqë edhe zanat e kanë të vështirë të lëvizin qepallat. Njerëzit janë ulur rreth shtëpisë. Vetëm te porta e rrafshët u kollit dikush në mes të natës. Kështu e kështu, njeriu i padukshëm dukej sikur fliste, unë vij nga ana tjetër e kodrës, se babai po jep shpirt. Kungimin e fundit që do, nuk mund ta lë pa dërguar. Mezi kam rrëshqitur deri këtu, por nuk do të kthehem më. Dhe nuk do të të detyroj të largohesh në këtë mot të stuhishëm. Ti e di nga vjen, është mëkat të të pyes.

Telefoni im po bie. Trafiku i pasdites është një ritual i njohur. Unë ulem në makinë dhe shtyp play. Kam kohë ta dëgjoj historinë. Derisa darka më gjen në shtëpi. Pauza e fundit, e pakthyeshme shpërbëhet në zëra rrugësh, që ngjajnë si kacafytje brirësh, tringëllojnë nën shi. Papritur me veten nënshkruaj një kontratë. Unë nuk pyes më për luftëra, për çlirimtarë e për çlirim. Të paktën deri në agim. Sepse pararendësi im ka gëlltitur të tmerrshmen e zjarreve që u trazuan me tymin, Ai ka luftuar për çlirimin, edhe të Atdheut, por edhe timin. Prandaj do të flas për këtë jetë. Do ta shkruaj dhe do ta ringrej atë që u tret. Dhe unë do ta nxjerr frymën me të rishkruarën bashkë. Sado që më tund sëpatën e dimrit acar koha e trazuar në albumin tim historik brenda dhe jashtë! Vërtetë u çliruam?! Pyes tashmë fotografinë që kam pranë ...