Fatmir Terziu: Shikoni kumurinë!
- Prof Dr Fatmir Terziu
- 7 days ago
- 8 min read
Updated: 6 days ago

Shikoni kumurinë
Tregim nga Fatmir Terziu
Sapo hyra në atë kafene e ngrita zërin. E di, thashë, atë që më ka vrarë macen. Të gjithë heshtën. Një grua me flokë të mbledhura topuz në kokë u ul afër meje dhe më pyeti në mënyrë miqësore:
- Pse nuk ia thua emrin?
- Ka një emër të gjatë, dhe më ngatërohet goja. „Por prit sa të ngre nja dy dopjo“, iu përgjigja.
„Nëse e fillon me dopjo, duhet të të qëndroj shumë gjatë afër teje,“ zbuti zërin e ulura afër meje. Shikimi i saj ishte në tavan. Duart i dridheshin si hasude. Goja i hapej e i mbyllej si çakmak që nuk zë nga lagështia. Poshtë në buzë i kishte mbetur një copë djathi dhe të jepte një shije të neveritshme veshja e saj e verdhë. Minifundi dhe kofshët e saj të bardha borë ishin të vetmet që mund të mënjanonin një perceptim tjetër të zënies ngushtë të syve. „Ju po e shikoni këtë situatë përmes gradacionit të rakisë së zier dy herë”, më foli ajo. – në këtë pikë duhet të dilni nga gota jashtë, më duket se paskeni kohë që keni qëndruar brenda gotës, dhe nisi të më prekte e fërkonte nga faqet. Unë u shmanga, por ajo zbriti më poshtë. E shoh nuk të lë gota, pale ajo …, eh e di ti, ajo. E për të dalë nga gota do të duhet një profesionist i pjekur, që ka shtatë breza, apo shtatë lëkurë të ngjyera me hudhra të rregjura, e që nuk kupton asnjë pickim. Madje dhe kur e pickon, apo e kafshon ndonjë gjarpër, sa hap gojën gjarpëri pa u afruar në lëkurë pëlcet.
- E mirë, mirë… Më duket se …, mërmërita unë.
- Mos u ngut të japësh konkluzione duke më parë me këta sy të mbushur me mjegull. – foli ajo.
- Ok, atëherë mirë. Ku mund ta gjej një? – pyeta unë.
- Tashmë e gjete.
- E gjeta? Me siguri ky është profesioni që të shkon më së shumti në këtë kohë.
- I paske kohët si thelpija hudhre. Kohë… e ku kupton ti nga koha?
- Shumë e saktë, tani më lër të qetë.
- Po ti edhe i qetë dukesh më keq. Më mirë shpëto nga ajo mace që ke akoma brenda e që të gërvisht për së gjalli trurin. Se atë tjetrën që ta kanë vrarë, ta kanë vrarë…
-Moj, ti qenke torollake!
„Sa i qëlloke në shenjë me të parën gjësendeve, gjëndodhive, gjëqasjeve. Shumë e saktë. Qenke qitës me goditje të ashpër, por të saktë,“ tha ajo. Që kur linda më thoshte nëna sa i ngjan asaj kuçkës torollake së lagjes. Një mur na ndante me të. Ajo lihte, unë lihja. Kur fillova të dilja në rrugë, që pesë vjeçe të gjithë iknin prej meje. Kështu më quanin të gjithë në rrugë, lagje e pastaj në shkollë. Kur mbarova shkollën edhe në Këshillin e Lagjes kështu më quajtën. Nuk më dhanë bursë, por unë mbarova gjimnazin. E ka trurin me kabuni, më thanë, kur mbarova atë shkollën e lartë të asaj kohës sime të rinisë. Prandaj, nëse unë ndonjëherë zihem me ty, apo më ngatërron ti, me ndonjë nga këto fjalët që thua, drejtësia, policia, gjykata dhe pastaj avokati im do të vërtetojnë lehtësisht se unë jam një torollake, të cilën nuk e kap asnjë nen i kësaj kohës që përmende. Kam të drejtat e mia, edhe si torolllake. Jam e denjë të jem edhe kriminele, po ligji ma jep këtë të bëj ndonjë krim, dhe krimi të mos më njihet, thjesht më quhet një budallallëk nga një torollake. Dhe ndaj e kam një mendim, një budallallëk.
- Cili ishte budallallëku? – e pyeta.
- Pak sheqer, pak pluhur duhani në gotë të rakisë – një armë pa licencë – pohoi ajo.
- Pra nuk është asgjësim i plotë?
- Jo, por kjo nuk do të thotë se dikush dhe nuk mund të shkoj atje tek të shumtët. Në fakt, unë nuk pi duhan. Unë nuk ha as sheqer. Jam diabetike. Këto janë produkte të të tjerëve. Unë me raste i gjej dhe me raste i vë në funksion. Kështu unë…, pra vetëm se e ndjej veten profesioniste.
- E kuptova.
- E kuptove? Ah, sikur ta kishe kuptuar. Ah… Shikoi nga dritarja dhe nisi të pëshpërisë me vete.
- Nuk të kuptoj, çfarë po flet? „Dymbëdhjetë më dalin sot. – sqaroi ajo. Ndoshta më shumë. Aritmetika e bardhë është një llogari fine, ndaj nuk mbaj shënime, nuk i lexoj as gazetat kur shkruajnë për ngjarje dite. Ja si ajo gota që ti e mban në dorë. E ti thua pastaj se nuk je në gotë. Ti je i tëri aty… Por të thashë kjo është aritmetikë e bardhë. Ndoshta mund të jenë më shumë.
- E ti e mbyll dritaren kur i …, i numëron ato që realizon? – pyeta unë. – Dhe të nesërmen në mëngjes zgjohesh dhe fillon të sistemosh sërish shifrat në mendjen tënde?
- E sheh që gabon. Kështu gabojnë të gjithë. Edhe atje në Burgun e Grave, edhe në Spitalin e Çmendinës në Ullishtë kështu mendonin. Por unë i kam shtuar shifrat më shumë kur isha atje pas mureve, apo kur më bënin atë gjilpërën që të mos lëviz një javë nga vendi. Ndërsa isha në ato kushte kisha një veti që nuk e ka askush. E dini atë legjendën që një grua kthehej natën në gjarpër e ditën bëhej mace në faqet e murit? Një legjendë që të rekomandoj pas procesit tonë ta mbash shënim e ta mësosh përmendësh. Më beso se ta këshilloj sinqerisht.
- A është kjo e shkruar diku? – u habita.
„Unë nuk jam pjesë e leximeve të fundit. Folklori ynë popullor nuk e ka. As mitologjia që na vinte nga fqinji nuk e ka këtë. Por mund të jetë diku në ndonjë nga këta librat e fundit, apo gazetat ku ta di unë. Unë të thashë nuk lexoj, po nëse ti lexon gjeje dhe ma shpjego pasi të dalësh nga kjo gotë“, u përgjigj ajo duke tundur kokën. – Por është aq e këndshme sa besoj se isha, jam dhe do të mbetem e para dhe e vetmja që e fitova këtë aftësi të shikoj se si zvarritet njeriu si gjarpër natën dhe si varet si mace nëpër mure… Dhe kur, ah… ato momente…, Ah.
- A po përdorni një gjarpër, apo ndonjë mace?
„E kam në sy. E prodhoj me mendje,“ shpjegoi ajo. – Unë nuk jam e denjë të jap më shumë sqarime. E shihni, ekziston një rast juridik jashtëzakonisht interesant ku një person, për një arsye ose një tjetër, bëhet gjarpër në mes të natës në bulevardin ku bëhen xhirrot e zyrtarëve dhe familjarëve të kamur me vajzushkat e tyre që duan ti fejojnë me djem të sërës së lartë dhe dikush që e shkel, fap ai e kafshon, dhe më saktë akoma hedh një mace mbi një mur. Nëse një gjarpër e pickon në turmë, apo një mace bie nga muret mbi dikë dhe i nxjerr sytë, a është përgjegjës personi që e hodhi macen?
„Në të dyja rastet ka një ligj“, përfundova unë.
- Mirë. Një rast tjetër – nëse gjarpëri vjen me biskun e rrushit që ke kërkuar, si në atë meselenë e djalit të vetëm që i Ati e mbyll në sonduk ari, dhe në një rast tjetër kur macja nuk turret mbi askënd, por gërvisht dikë dhjetë minuta pasi është hedhur, a është përgjegjës personi që e hodhi macen?
„Nuk e di!“, fola prerë.
„E nga ta dish ti. Ky është një art më vete. Ka teknikat e veta sikurse ka peneli dhe lapsi në duart e një piktori. Po ti je në gotë e të lagen të dy këto pjesë të artit. Ky është arti përfundimtar i teknikës së vrasjes me metodën e gjarpërit dhe metodës së pakujdesshme me mace, për hir të maces që të kanë vrarë.“
- Thashëthem, hë apo jo? – e mora me mend.
„Jo, jo, jo,“ tha ajo, duke i ardhur keq për imagjinatën time të dobët.
- Shpifje? Ndonjë mesazh falso, ndonjë publikim në Facebook…? – E provova sërish.
„Jo,“ foli menjëherë dhe prerë ajo. – Dhe unë tashmë e di supozimin tuaj të ardhshëm dhe të fundit: vrasës nga një qytet tjetër. – U përkul mbrapa, e kënaqur me veten. „Ndoshta e kam shpikur vërtet këtë gjë.“
- Dorëzohem.
- Para se t'ju them, duhet të lini vajzën time të bëjë një fotografi të përbashkët me ne të dy. – tregoi me gisht shoqen e saj. Ajo ishte një peri. Sytë m'u errësuan më keq. Oh, Zot klitha nga brenda. Ishte me buzë të trasha, flokë të bardhë, disi në bjonde. Ishte veshur në modë. Ajo ishte ulur në një tavolinë vetëm me një birrë të pahapur përpara. Ishte e qartë se ajo nuk jetonte në atë qytet, dukej si mysafire, por që të gjithë sytë mashkullorë ishin një pikë takimi me kofshët e faqet e saj, sytë e duart e saj nën zhapone. Pashë që kishte një aparat fotografik të varur në karrigen pranë saj, ku në murin përballë ndodhej një pikturë e një piktori të njohur që kishte fiksuar një gjahtar duke gjuajtur në shenjë një kumuri.
Me sinjalin e shoqes, ajo u afrua dhe u përgatit për të bërë foton time.

„Shiko kumurinë“, më tha.
„Nuk dua të fotografohem“, kundërshtova.
„Thuaj tre herë, mjau, mjau, mjau,“ më nxiti ajo dhe rrufeja shkëlqeu.
Ndërsa sytë e mi u përshtatën me errësirën e lokalit, pashë shoqen e saj të rrëshqiste si një kumuri e lagur nga dera.
- Çfarë dreqin është kjo? – U indinjova dhe u ngrita në këmbë.
- Qetësohu. „Ulu,“ tha ajo. – Të bëri një fotografi. Kjo është e gjitha, një shkrepje, një foto.
- Çfarë do të bëjë ajo me të?
- Ajo …, asgjë.
- Si asgjë… Dhe pastaj? – këmbëngula unë.
„Atë fotografi do ta fus në albumin tonë,“ u përgjigj ajo, „në thesarin tonë të kujtimeve të arta“.
- A është ky një lloj shantazhi?
- Të ka filmuar ndërkohë që ti po bëje diçka që nuk duhej ta bëje? – më pyeti ajo.
- Oh, nuk e kuptoj, nuk e di pse po më lëvizin fantazma nëpër kokë. Nuk e di, por nuk dua të më fotografonit. Ku e di unë se çfarë keni kurdisur…
- E saktë. Gabimi im. Po ua jap fotografinë. Mere, por ajo kushton tani.
- Kushton? Nejse nxorra kuletën dhe nisa të nxjerr paratë prej saj.
- Ah, jo nuk shkojnë paratë e padeklaruara tek ne. Këto para janë …, nejse nuk më duhet të ti shpjegoj, ti i di vetë. Shkurt po ta them. Ne i duam paratë nga Banka. Luaj kartën menjëherë.
- Pashë përqark, askush nuk e kishte mendjen aty. Të gjithë ishin sa tek gotat, birrat dhe ato fytyrat që shfaqte televizori i varur në mur. Ofshava me vete. E pastaj, pastaj… Bëra veprimin e duhur pasi më dhanë llogarinë bankare dhe pyeta si i tronditur menjëherë, do ta marr fotografinë që ma shkrepët tani?
- Jo - m'u përgjigj. – Po nesër me se do të jetojmë ne? Kjo do të jepet pasi të kemi gjetur një tjetër në gotë si ju. Deri atëherë … gota mbetet e hapur.
- Si deri atëherë?
- Ti je qe je brenda gotës. Nesër shoqja ime ikën për në SHBA. Kthehet pas disa muajsh. E … nejse… do ta gjejmë kush ta vrau macen. Do ta gjejmë. Nuk është çështje torollake. Më fal, por torollakja nuk futet në portofol, zoti … Ti e ke një rrogë apo jo, e ke ende? Po Diplomën kur e bleve tek ajo shoqja ime që të fotografoi, a të kujtohet? Sigurisht e ke harruar. U ngjite deri atje lart. E shikon sa duartrokasin atje. Shikoje atë televizor. Ndiqe në këtë kohë…
“Kohë të pistë, kohë të turpshme, kohë për torollakë”, bërtiti dikush me kravatë dhe kollare, andej nga këndi ku fliste dikush për turmën që duartrokiste. – Dhe të mendosh se dikur kam qenë një kuadër i respektuar.
Liljana Troqe: Ç'do paragraf..një mesazh...kjo është bota ku po vemi një ngatërres gjithfarllojshme sa nuk ka bir nëne ta vërë në zap. Lloj lloj ç'mendurish si macja e vrarë, si gota e rakis që po ju afrove do paguash gjobën me këste..o zot sa turli e keqe po gatitet ku ne jemi akoma axhami me tru në një gjë të punojmë...apo të shkruajmë..e bota rrotull ç'farë nuk thur...Shyqyr që jemi kështu se nuk ja dalim dot kumrive..Të kam thënë ti të vdekurit i ngjall e të gjallët e vdekur i ç'mënd me marrinat e tyre. Natën e pena mos t'u ndaltë se na fute në lloi.