Një udhë që bashkon në një, qytetin dhe fshatin, kur takon Daman Sinanin
Nga Fatmir Terziu
Më pëlqen të rri më shumë. Por Atdheu është racion për ne të vendosurit larg tij. Është racion malli, toke, njeriu, dielli, shpirti, dashurie, pëshpëritje, memorje, e mbi të gjitha racion prekjesh të ndjeshme të humanes që shëtit midis kalvarit të së shkuarës, të tashmes dhe mendimit të së ardhmes. Pra të qëndrosh dhe udhëtosh në Atdhe, është një shans unik për të rrjedhur në mungesën e peshës së së shkuarës, të tashmes dhe të së ardhmes që përshkon ekzistencën në trupin tim, të ngurtësuar nga largimi i gjatë. Shëtitja në viset e bukura të Atdheut është ende një gudulisje rinore me diell, më prek ndjesia e ngrohtësisë dhe udhëtimi nënstruket midis memorjeve i hutuar pa kërkuar asgjë tashmë nga unë.
Pastaj një nxehtësi e butë e dritës derdhet përreth dhe bota fillon të çelet me një sqep që trokit rrënjët në guaskën e gërvishtur të ritmit tokësor. Pastaj ata që dua vërshojnë nga katër drejtimet e vendit, të mbrojtur nga unaza energjike e ndezur e strehës sime personale të miqësisë të cilën emabj të shtrenjtë. Ka vend për gjithçka dhe për të gjithë. Dhe për një udhëtim mistik në një rrugë të asfaltuar rishtas, ku syri të kap më të renë e ekzaltuar nga natyra, apo dhe lumin në bregun e të cilit syri si një grep kap peshkun e artë të ëndrrave të tij të pushimeve, dhe për një livadh të pafund me gjelbërim smerald, ku jetojnë kujtimet e mia, të cilat fluturonin në kapsula të fryra ëndrrash nga realitetet e tyre.
Kështu, miku im i hershëm, Daman Sinani, menjëherë pas gdhënjkës së fundit të kafesë në Bulevardin kryesor të Elbasanit, sigurohet për siguracionin e makinës dhe kalon pranë një muri me trëndafila në një kaskadë, ndërsa Danieli i garanton të gjithë gjërat e makinës e kështu rruga nuk është thjesht për një shëtitje në itinerarin tonë. Makina ka marë mbi vete peshën e dy trupave tanë dhe kështu shoferi është miku im dhe unë pasagjeri që ndjek ngadalë zmaltin e diellit që zhytet në kapuçin e gjelbër të Ullishtes. Pas disa minutash kemi lënë pas Elbasanin dhe tuneli që bashkon këtë qytet me Kryeqytetin nxjerr tym.
-Ndal! – është një polic, që më së shumti i ngjan uniformës se sa komunikimit, që turfullon dhëmbët. „Nuk e sheh ka tym!“
Ai nuk sqaron më shumë, por një burrë që drejton një kaminon na thotë se një makinë ka marë flakë në tunel. E ne lutemi që të mos ketë ndonjë problem. Jeta është më e shtrenjtë
Kështu nisim një tjetër bisedë. E natyrisht biseda shkon tej e tej, vite emë vite, kohë e më kohë, dhe ajo prek si qytetin dhe fshatin, e veshi dëgjon me kureshtjen më të madhe Damanin. Ai është vërtet e gjithë Shqipëria në një. Ai e ka strukur tërë jetën e tij në të katër anët e Atdheut. Është ekonomist dhe ka punuar dhe vlerësuar çdo detyrë mjaft seriozisht. Kështu Damani, Dielli, koha, biseda, udha që ka ngecur para tunelit janë një arsye më shumë të shoj memorjet dhe vlerat që nisin e më ushqejnë penën time. E kështu e ka çdo gricmë e momentit kur i duhet talentit!
Damani nuk mund të hesht për atë sjellje të papëlyer polici, por e përtyp dhe e mban të fshehtë. Mundohet të buzëqesh dhe shikon drejt meje, pasi ka duruar një fantazi tjetër që ai duhet të ma thotë me çdo kusht. Është fantazi e ngritur mbi çarqe kohërash, që nisin në Çamëri e që struken në një risi. Një risi e patreguar ndonjëherë. Flet për 27 qershorin e vitit 1944. kujton gjyshin. Etij Sinanin. Kujton shkollën amerikane. Kujton kohën e të qenit muhaxhir. Dhe më thotë se u martuan atje në Kavajë…
-Kush, cilët? – e pyes dhe e ripyes unë. E bëj këtë për të fiksuar më mirë detajet.
-Është burim frymëzimi për ndonjë roman, a novelë për ty. Po mbaje për vete këtë, mos e shtjello më shumë.
E unë e ndjek këtë kompjuter postmodern, dhe i lutem Zotit që të qëndroj gjatë e gjatë mes nesh. Daman Sinani, nuk është thjesht një Çam në Elbasan, nuk është thjesht një qytetar, një intelektual, profesionist, biznesmen e model familjar, por është një „hambar“ që ban një mal memorjesh gjallë.
E kështu syri ndërsa zbut mërzinë e pritjes para tunelit shëtit i qetë me veshët e shtrënguar fort tek dëgjimi i rrëfimeve. Diku tej, pranë tunelit në të djathtë, një korridor i degëzuar i korijes është në hije, dhe dikush, i veshur me një xhaketë të bardhë, tregon një rrëfim inkurajues për një dolmen gjarpëri, përmes të cilit, nëse kaloni, bëheni të shëndetshëm, të fortë dhe të mençur. Dikush e dëgjon, dikush e përcjell. Dikush, sikurse unë mbetet në disa rryma fjalësh. Dhe fjalët bëhen fjalë rrëmujash. Unë përzgjedh…
Nuk i tha të kalojë tani. Unë mund të mos kaloj kurrë, ose kurrë. Kjo është gjëja e mirë e qëndrimit. Nuk ka afate. Çdo gjë e pamundur është e mundur në të. Ndodh dhe nuk ndodh. Unë vendos. Ik dhe kthehem kur të dua, dhe mbi kokë ndjej ikjen e e ardhjen e reve - lara-lara - me pika të errëta susami të spërkatura në dritë mjalti. Ndjej mjalt! Më duket se janë prindërit e mi nga lart. Ata po më shikojnë dhe unë po ndjek udhën që ata më këshilluan bashkë.
Dy gdhënjka me ujë të ftohtë për të shuar etjen dhe dy të tjera me ujë të vakët, dhuratë nga unë me shaks, për sytë që derdhin lëngun e tyre në këtë rast. Tuneli është hapur. Tymi është larguar. Dhe ne hyjmë në të… Përmes dritares së makinës, si në një portret përgjithmonë, më duket se babai im po më shikon në heshtje, nuk e di pse mu kujtua udhëtimi i fundit me të kur kisha promovimin e librit tim studimor në Muzeumin Historik Kombëtar, apo sihte dita kur u dekorova nga Presidenti i Republikës. Memorja është si dashuria. Aq e mirë dhe e pakërkueshme sa mund të jetë vetëm kur pikëtakohet tek dashuria. Pastaj jam mbushur plot me lotë. E kthej në një gotë kristali para se të shpërthejë. Unë shpejt kthehem në realitet dhe vazhdoj të ndjek udhën, ku diku sytë mbesin tek një cipal i kryqëzuar nga një shteg i rregullt i stampuar me shenjat strikte të patkonjve të kuajve. Ndërsa Damani nget makinën dhe kërkon qetësi të dalë nga rrjeshti dhe turma, nga kaosi dhe zhurma unë pikëtakoj mendimet e mia të shkruara kohë më parë…, kur unë punoja mësues dhe drejtues shkolle në këtë zonë. Më kujtohet … Nuk gjeta kurrë një patkua në këtë shteg. Atëherë gati mendoja se këtu i mbajnë me këpucë kuajt, dhe koha favorizon zonën për shkak të hapësirës së lirë në të cilën individët janë jashtëzakonisht të rrallë. Në fakt, ndoshta jam vetëm unë, nëse nuk llogaritet statusi gazmor, që mban me zell një larushi zogjsh në shtëpinë e bukur në fund të livadhit që i largohet shpejt rrugës. Është një kilometër e gjysmë për të arritur atje. Pastaj një kilometër e gjysmë mbrapa syve tanë fiksohet dhe fotografia e parë. Ajo është një selfie dhe flet më shumë se çdo fjalë. Jemi tashmë në Tiranë....
Një udhë e thjeshtë, e bukur dhe e sinqertë të bashkon në një, qytetin dhe fshatin, kur takon Daman Sinanin. E aty nuk gjen dhe njeh thjesht njerinë, por shtrydh malli gjithë Shqipërinë!
Comments