Fatmir Terziu: Hajde të kandidojmë se „Deti u bë kos“, vota e Diasporës një Kaos

Përshëndetje, a mund ta dëgjojmë njëri-tjetrin? Komunikimi partiak dhe programet e partive politike për shqiptarët jashtë vendit

Saktësisht dy javë deri në zgjedhjet parlamentare. Në prag të tyre, temat në rendin e ditës të shoqërisë shqiptare, siç dihet kanë humbur në kohë, vend e hapësirë. Në sfond, gjithashtu siç dëgjohet, sektori kulturor, biznesi i vogël, qëndrueshmëria e sistemit social dhe shëndeti mbeten një arsye pas perdes së padukshme. Dëgjojmë gjithnjë e më pak për grupet e rrezikut. Ne shqiptarët jemi një grup i fortë. Një grup i madh dhe i fortë rreziku. Në media dhe në hapësirën publike, informacioni i paraqitur nga institucionet mund të jetë konfuz, të kundërshtojë informacionin e djeshëm dhe të ngjallë frikë dhe hutim. Njerëzit janë bërë mosbesues ndaj shkencës, fakteve dhe numrave, dhe teoritë e konspiracionit po mbijnë si kërpudhat pas shiut, halucinogjene dhe po tronditin logjikën e shëndoshë të qytetarit, i cili nganjëherë është i pakujdesshëm në zgjedhjen e burimeve të tij.

Komunikimi i besueshëm doli të ishte kundërshtari më serioz i kaosit.

Paksa jashtë vëmendjes, por padyshim një lojtar kyç në fushatën zgjedhore, është tema e shqiptarëve jashtë vendit. Ne vendosëm ta hetojmë atë dhe gjatë rrugës patëm mundësinë të kuptojmë një çështje tjetër, jo më pak të rëndësishme - a e kanë marrë parasysh palët problemin e komunikimit? A janë bërë ato më të arritshme për ata, besimin e të cilëve e kërkojnë dhe pretendojnë se kanë trurin dhe forcën për ta ruajtur atë për katër vitet e ardhshme?

Për këtë qëllim, ne i hoqëm distinktivat e gazetarëve. Ne kemi hequr dorë nga preferencat tona politike. Ne renditëm disa të dhëna personale në një tabelë virtuale, i mesatarizuam ato dhe hartuam imazhin tonë kolektiv editorial. Ai është më shumë si Ajo. Një grua, pak mbi 30 vjeç, me origjinë nga një qytet i vogël shqiptar, me diplomë në shkenca humane, me një fëmijë, e martuar, me banim të përhershëm jashtë vendit dhe për këtë arsye e vështirë për të bërë fushatë. Ne e quajtëm atë shqiptare, e shqiptare e huaj, ose anëtare e Diasporës. Një grua shqiptare që dëshiron të votojë e informuar, madje edhe nga distanca.

Një ditë pas fillimit zyrtar të fushatës zgjedhore, shqiptarja u ul pas laptopit të redaksisë dhe nisi të hidhte dritë mbi thellësitë e qëllimeve politike shqipare. Pasi konsultoi listën e partive që lejohen të paraqiten në fletëvotimin e 11 majit 2025, shqiptarja e Diasporës kërkoi informacionin e tyre të kontaktit në internet. Ajo u habit kur zbuloi se jo të gjitha formacionet ishin të dallueshme. Disa prej tyre nuk ofruan asnjë formë kontakti përmes kanaleve të tyre zyrtare, ose nuk kishin fare kanale të tilla: asnjë faqe interneti, asnjë faqe, apo profil në rrjetet sociale, pra asgjë. Një muaj para votimit, shqiptarja e Diasporës e gjeti një mungesë të tillë aksesi tepër ekstravagante për shijen e saj elektorale dhe i fshiu papritur kandidatët pa informacionin e kontaktit nga lista e saj. Për të tjerët, përgatiti një email me përmbajtje të shkurtër, duke kursyer forcat e shtabeve të tyre zgjedhore: tre pyetje të hapura mbi temën „Shqiptarët jashtë vendit“ me një kërkesë për përgjigje me shkrim, një datë të planifikuar publikimi që u lë ekspertëve të partisë kohë të mjaftueshme për t'i përgatitur ato, si dhe qëllimin e vetëm dhe kryesor: „Të paktën na shkruani shqip. Ju lutem na flisni shqip. Aman, mos e deformonin Gjuhën e bukur Shqipe!“ për t'ua dhënë këto përgjigje mediave të tjera shqiptare jashtë vendit në mënyrë që të arrijnë më shumë bashkatdhetarë jashtë vendit. U dërgojmë nga një email të gjithëve, dhe ajo mbushi një filxhan çaj nga Malet e Shqipërisë në pasditen e durimit të saj dhe priti me padurim përgjigjet.

Vetëm disa minuta dhe ajo tashmë është shpërblyer, vjen përgjigja e parë! Epo, është automatike dhe raporton se një nga adresat e listuara për kontakt me ABC nuk funksionon. Asgjë…, prej asgjëje, emaili i drejtohet edhe personit të dytë. Mjerisht, asnjë përgjigje nuk do të vijë nga asnjëri prej tyre në dy javët e ardhshme, pavarësisht se i kanë ridrejtuar pyetjet brenda disa ditësh. Nuk është listuar një numër telefoni kontakti për partinë e … parinë e ... pa… e  … Në këtë pikë, Zonja e Diasporës i kujton vetes se nuk është një gazetare me një bllok shënimesh me shumë kontakte, por një avatar i një qytetari që kërkon informacion, i cili në përgjithësi nuk ka një bllok të tillë shënimesh. Ne vendosim që do t'i lejojmë vetes t'u kërkojmë kolegëve vetëm një herë kontakte që nuk i kemi. ABC-ja e …eh, shqipja e Diasporës largohet nga studimi ynë pa pjesëmarrje.

Një ditë pas dërgimit të pyetjeve editoriale, ne marrim: Përgjigje nga … Partia…. .

Ata kërkojnë që t'u japim një afat për t'u përgjigjur. Ne ofrojmë. Ata përgjigjen. Si? – Ju lutem lexoni këtu...

Çfarë roli i jep shtetit vizioni juaj për qeverisjen në lidhje me shqiptarët jashtë vendit? Përmes çfarë mekanizmash, nismash, institucionesh specifike (përtej misioneve diplomatike dhe tregtare) mund ta mbështesë dhe aktivizojë shteti diasporën shqiptare?

Që nga fillimi i saj e deri më sot, ne si … Parti…  kemi punuar shumë për të zgjeruar politikat shtetërore në lidhje me diasporën shqiptare. Kjo është lehtësisht e dallueshme si në qëndrimet dhe aktivitetet e jona, ashtu edhe në kapacitetin personal të shumë prej anëtarëve tanë, të cilët kanë punuar mbi këtë temë për vite me radhë dhe janë të përfshirë drejtpërdrejt në përfshirjen e shqiptarëve jashtë vendit në proceset në vend. Këto politika nuk duhet të kufizohen vetëm në mesazhet për "kthimin" e bashkatdhetarëve tanë në Atdhe, por duhet të përqendrohen në dialogun e vazhdueshëm dhe të bazuar në partneritet me ta. Qytetarët shqiptarë, kudo që janë, janë burimi më i vlefshëm i vendit.

Çfarë roli i jep shtetit vizioni juaj për qeverisjen në lidhje me shqiptarët jashtë vendit?

Jashtë kufijve të Shqipërisë ka mbi 2 milionë shqiptarë. Gjysma e tyre janë emigrantë ekonomikë, dhe gjysma tjetër janë shqiptarë nga komunitetet tradicionale shqiptare. Nëse supozojmë se në Shqipëri ka 3.5 milionë shqiptarë dhe 2 milionë jashtë Shqipërisë, shqiptarët, është mjaft logjike që ata të kenë ministrinë e tyre. A duhet? A beson dikush se është e nevojshme të ketë një Ministri të Shqiptarëve Jashtë Vendit?

Dita e tretë pas dërgimit të email-it. Kjo grua e Diasporës shqiptare kontrollon rregullisht email-in e punës, por nuk ka përgjigje të reja mbi këtë temë. E hutuar, ajo shikon përsëri listën e koordinatave të grupit që gjendet në internet dhe kalon në një shpejtësi të dytë komunikimi: një telefonatë. Vetëm disa nga partitë kanë lënë një numër. Është mjaft e rrallë që të jetë i lëvizshëm, megjithëse kjo krijon një përshtypje të mirë të hapjes dhe aksesueshmërisë. Por, kjo mbetet një por…

Atëherë? Cili është qëndrimi juaj mbi mosmarrëveshjen: a është e drejtë që njerëzit që kanë zgjedhur të jetojnë larg atdheut të tyre të kenë të njëjtat të drejta në vendosjen e të ardhmes së tij si ata që banojnë përgjithmonë në Shqipëri?

Të gjithë qytetarët shqiptrë kanë të drejta të barabarta sipas Kushtetutës.

Shqiptarët jashtë vendit japin një kontribut të rëndësishëm në ekonominë e Shqipërisë. Kjo është arsyeja pse ne në …. jemi për një politikë shtetërore të synuar ndaj bashkatdhetarëve tanë në diasporë dhe po thellojmë kontaktet ekonomike, kulturore dhe arsimore. Gjithashtu, nevojitet një angazhim më i madh i medias me komunitetet tona jashtë vendit. Shqiptarët " që jetojnë në dhe të huaj" janë pjesë integrale e kombit shqiptar. U uroj atyre shëndet, begati dhe dashuri për atdheun tonë të përbashkët - Shqipërinë!

A kujtohet ndonjë kur janë në pushtet se edhe ata duan gazetë, duan televizion, duan libra, duan shkolla, duan…ore shkurt të meritojnë të quhen Shqiptarë! Ore të flasin Gjuhën Shqipe!

Dhe së fundi nga masa e Diasporës një ushtri e madhe janë tashmë kandidatë për deputetë. Eh, intelektualë të qetë, të sertë, të drejtë, të sinqertë? Shkurt: Hajde të kandidojmë se „Deti u bë kos“, por vota e Diasporës mbeti më shumë se një Kaos